سرمایه گذاری در بخش های شیمی، معدن و فلزات، ماشین آلات و خودرو در ترکیه

پیشرفت های صنعتی ترکیه طی سال های اخیر و بواسطه توسعه زیرساخت ها و نظام مالی شفاف، آن را بیش از پیش به کشور مستعد و مطمئن جهت سرمایه گذاری در بخش های مختلف صنایع نموده است. بر این اساس، آن دسته از سرمایه گذارانی که به دنبال فعالیت در حوزهای تخصصی و فنی تری هستند، به سرمایه گذاری در این بخش ها علاقه بیشتری نشان داده اند.

سرمایه گذاری در ترکیه و مزایای آن

ترکیه به عنوان یکی از کشورهای توسعه یافته و رو به رشد در جهان، توانسته در سال های اخیر به لطف فراهم آوردن زیرساخت های لازم، تصویب قوانین کارآمد، جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی، فراهم آوردن بسترهای لازم و طرح های تشویقی مختلف (بویژه برای سرمایه گذاران خارجی)، به لحاظ اقتصادی رشد و پیشرفت بسیاری داشته باشد. از این رو، از دلایل سرمایه گذاری در ترکیه علاوه بر سودآوری بالا به لحاظ مالی، سرمایه گذاران خارجی می توانند راه اندازی کسب و کار در ترکیه و استخدام 50 نیروی کار ترک، شهروندی (پاسپورت)، این کشور را نیز بدست آورند؛ در همین راستا، از محبوب ترین حوزه های سرمایه گذاری در بخش صنعت که مورد توجه سرمیه گذاران در ترکیه می باشد، می توان به موارد زیر اشاره داشت:

1. صنایع شیمیایی

در طی دهه گذشته فروش محصولات شیمیایی در سراسر جهان بیش از دو برابر شده و این افزایش، ناشی از اقتصادهای نوظهوری می باشد که عمدتا حدود 80٪ از ظرفیت تولید مواد شیمیایی را بیشتر کرده اند. فروش مواد و محصولات شیمیایی در ترکیه یک الگوی نسبتا مشابه به روند جهانی در دهه گذشته را دنبال کرده اند. ترکیه با رشد شدید و هزینه های رقابتی تولید پشتیبانی شده توسط یک بازار داخلی پویا، مقصد سرمایه گذاری جذاب برای شرکت های فعال در زمینه مواد شیمیایی به شمار می رود. همچنین پایگاه برندهای پیشرو در صنعت شیمیایی جهت تولید منطقه ای، مدیریت و صادارت می باشد. غول های شیمیایی از قبیل: BASF، Henkel، Bayer، Evonik، Linde، P&G، PPG و Dow، ده ها سال است در حال تولید در این کشور بوده و با گذشت هر سال، به رشد خود ادامه می دهند.

یکی از نکات قوت ترکیه، رشد پیوسته آن در صنایع مصرفی است. به طوری که بزرگترین تولیدکننده خودرو تجاری در اروپا، هفدهمین تولیدکننده بزرگ خودرو در جهان، هفتمین تولیدکننده بزرگ محصولات کشاورزی و بزرگترین تولیدکننده محصولات نساجی در اروپا بوده و 3٪ از صادرات جهان را انجام می دهد. در راستای پروژه های تحول شهری در سراسر کشور طی 20 سال آتی، پیش بینی می شود حدودا 6.5 میلیون مسکن در سراسر کشور تخریب و بازسازی شود. بنابراین بخش ساخت و ساز در ترکیه با ارزش 60 میلیارد دلار، یکی از بازار مصرف با سریع ترین رشد برای صنعت مواد شیمیایی می باشد. به لحاظ حوزه شیمیایی، بخش دیگری که آینده روشنی در این کشور دارد، تولید پلاستیک است که %3 تولید جهان را شامل می شود. این امر کشور را تبدیل به دومین تولیدکننده بزرگ در اروپا و هفتمین تولیدکننده بزرگ پلاستیک در جهان می کند. این کشور به سبب اینکه پنجمین تولیدکننده بزرگ رنگ اورپا است، فرصت های مختلفی را برای سرمایه گذاران در حوزه تولید رنگ ارائه می کند.

ترکیه بعد چین، دومین وارد کننده بزرگ پتروشیمی در جهان است. شکاف بزرگ بین ظرفیت و مصرف محصولات پتروشیمی، فرصت های بسیار خوبی را به سرمایه گذاران داخلی و خارجی ارائه می دهد. سرمایه گذاران می توانند با بهره گیری از زیرساخت های توسعه یافته و موقعیت استراتژیک کشور، از فرصت های شغلی جذاب در کشورهای همسایه نیز بهره مند شوند. مصرف محصولات پتروشیمی در بازارهای همجوار مانند: اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا، یک چهارم از مصرف جهانی را تشکیل می دهد. ترکیه با بازار بزرگ داخلی، زیرساخت های پیشرفته، نیروی کار ماهر و رقابتی و قانون سرمایه گذار دوستانه باعث می شود تا تولیدکنندگان فعال در صنایع شیمیایی در یکی از کشورهای با آینده روشن و در حال توسعه، سال ها با سودآوری فعالیت کنند.

2. معدن و فلزات

بخش استخراج معادن و فلزات در ترکیه به موازات اقتصاد قوی کشور، رشد می کند. با امتداد از کوه های آلپ تا اروپای جنوب شرقی، قفقاز، از طریق مسیر ایران و هیمالیا تا چین، این کشور با دربر گرفتن بخش عظیمی از قسمت غربی کمربند فلزی متالوژنیک تتیس- اوراسیا (نوع ویژه ای از افیولیت)، پتانسیل ثاب شده ای را برای سرمایه گذاران معدن ارائه می دهد. ترکیه که که منطقه ای با کمترین میزان کشف صورت گرفته روی این کمربند می باشد، با استفاده از این ویژگی به عنوان یک منطقه بسیار امیدوارکننده برای شرکت های درگیر در عملیات معدن به شمار می رود. از آنجایی که تا به امروز کاوش های معدن بیشتر محدود به حفاری های سطحی بوده، پتانسیل بزرگ برای حفاری عمیق، در انتظار سرمایه گذاران بین المللی می باشد. برخی از داده های اساسی و ارقام مربوط به بخش معدن و فلزات در ترکیه بدین صورت می باشد:

• ارزش کل تولید این بخش در سال 2015 به 24.5 میلیارد لیر رسید.
• وجود نیروی کار جوان، پویا و آموزش دیده، نیروی کار واجد شرایط این کشور را فراهم می کند.
• در 38 شهر ترکیه، 53 رشته مهندسی معدن وجود دارد. تعداد مهندس معدن موجود در ترکیه نیز از سال 2005 به بعد با افزیش 50 درصدی به 35000 رسیده است. در 2016 تعداد استعدادهای افزوده شده به این حوزه حدودا 1200 نفر بوده است.
• مزایای ارائه شده به شرکت های حوزه معدن تنها محدود به نیروی کار واجد شرایط نبوده، بلکه هزینه های لجستیک و حفاری نسبتا کم، نزدیکی به بازارهای مهم، حمایت های دولتی جاذب و مالیات های بسیار رقابتی را نیز در بر می گیرد.
• ترکیه به لطف رشد اقتصادی خیره کننده، ثبات سیاسی طولانی مدت، اصلاحات ساختاری و حمایت های نهادهای دولتی، 149 میلیون دلار ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی در سال 2015 به بخش معدن صورت گرفته است. صادرات در این بخش در سال 2016 نیز 3.5 میلیارد دلار ثبت شده است.
• تعداد شرکت معدن خارجی که در سال 2004 تنها 138 عدد بود، امروز به بیش از 790 رسیده است که ثابت می کند علاقه سرمایه گذاران به ترکیه افزایش یافته است.

سیستم حمایت سرمایه گذاری منطقه ای، بر پایه میزان پیشرفت مناطق ساختاری که از 1 تا 6 کاهش می یابد، گروه بندی می شود. تحت این سیستم، بیشترین تشویق و حمایت ها، به مناطق کمتر توسعه یافته تعلق می گیرد. صنعت معدن یک استثنا برای این سیستم محسوب شده و فارغ از نوع منطقه، بیشتر سرمایه گذاری ها در بخش معدن توسط مشوق های ارائه شده به منطقه 5 پشتیبانی می شود.

3. ماشین آلات

تولید ماشین آلات، همچنان یکی از بخش هایی است که به رشد اقتصاد ترکیه کمک می کند. این بخش به کمک تولید کالاهای واسطه ای و ورود به بخش های مهمی از قبیل: ساخت و ساز، انرژی، نساجی، کشاورزی و معدن، نقش کلیدی در توسعه صنعت ساخت ترکیه بازی می کند. این بخش، به دلیل وجود تحقیق و توسعه زیاد (بیش از 450 هزار مهندس فارغ التحصیل در سال)، و از لحاظ ایجاد ارزش افزوده بالا، برتری دارد. نسبت صادرات/ واردات در بخش به 52٪ رسیده و منابع داخلی تقریبا 85٪ از ورودی های سطح تولید را تشکیل می دهند.

• در حالی که کل صادرات بخش ماشین آلات در سال 2005، 5.2 میلیارد دلار بوده، این رقم در سال 2016 به 13.4 میلیارد دلار افزایش یافت.
• نرخ رشد سالانه صادرات ماشین آلات در دوره 2005-2016، 9٪ بوده، در همان دوره رشد ترکیه در کل صادرات را پشت سر گذاشت.
• ماشین آلات با سهم 9 درصدی از میزان کل صادرات کشور، جزو چهارمین صنعت بزرگ صادرات محسوب شده و محصولات آن به بیش از 200 کشور صادر می شود. 60٪ از محصولات صادراتی ماشین آلات به کشورهای اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا ارسال می شود.
• کل واردات صنعت ماشین آلات سالانه طی یک دهه گذشته به طور متوسط 10.3٪ رشد داشته و در سال 2016 به بیش از 26 میلیارد دلار رسیده است. این میزان، نشان دهنده تقاضای شدید در بازار داخلی می باشد.
• ورودی برای سرمایه گذاری مستقیم خارجی در راستای تولید ماشین آلات، مقدار قابل توجهی از منابع برای کل سرمایه گذاری مستقیم خارجی را در ترکیه جذب کرده و در دوره 2005-2015 سهم 20 درصدی از کل سرمایه گذاری مستقیم خارجی را شامل شده است.
• مخارج R & D (تحقیق-توسعه)، در ساخت ماشین آلات در سال 2014 به 600 میلیون دلار رسیده و تقریبا %10 کل مخارج R & D ترکیه را شامل شده است.

رقابتی بودن ترکیه در بخش ماشین آلات را، هزینه های ورودی مناسب و پشتیبان های قوی فراهم می کند. هزینه های ورودی شامل هزینه های رقابتی نیروی کار، منابع انرژی با قیمت مناسب و قابل اعتماد و مزایای لجستیک براساس موقعیت ژئواستراتژیکی کشور می باشد. در بین حامیان نیز نیروی کار واجد شرایط، مشوق های سرمایه گذاری گسترده، زیرساخت های مبتنی بر نوآوری و امکانات تامین اولیه قوی وجود دارد.

4. خودروسازی

پایه های صنعت خودروسازی ترکیه مربوط به اوایل سال 1960 می باشد. این بخش با گذر از دوره صنعتی شدن سریع و توسعه، از مشارکت در بخش مونتاژ، به یک صنعت تمام عیار با قابلیت طراحی و ظرفیت بالای تولید، تبدیل شده است. تولیدکنندگان تجهیزات اصلی (OEM)، برای فعالیت هایشان در ترکیه بین سال های 2000-2017، 14 میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده اند. این سرمایه گذاری ها به میزان قابل توجهی ظرفیت تولید شرکت های مذکور را افزایش داده و باعث کسب جایگاه مهم در زنجیره جهانی OEM های بین المللی توسط این کشور شده است. صنعت امروزی خودروی ترکیه با فراهم کردن استانداردهای بین المللی کیفیت و ایمنی و حتی فراتر از این استانداردها، به لطف رویکرد تولید با ارزش افزوده، در موقعیت بسیار موثر و رقابتی قرار دارد.

• به لطف نیروی کار رقابتی و واجد شرایط، بازار داخلی پویا و موقعیت جغرافیایی برتر، تولید خودروی 13 OEM در ترکیه در سال 2002، 374,000 بوده و این در حالی است که این میزان در سال 2017 به بالای 1.7 میلیون رسید. این افزایش نشان می دهد که نرخ رشد سالانه تقریبا 10٪ در دوره مذکور محقق شده است.
•  رشد قابل توجهی که بخش خودرو در ترکیه از خود نشان داده، باعث شده این کشور از پایان سال 2017، چهاردهمین تولیدکننده بزرگ جهان و پنجمین تولیدکننده بزرگ اروپا در بخش خودرو باشد.
• ترکیه به ویژه در تولید خودروهای تجاری، تبدیل به یک مرکز عالی شده است. از پایان سال 2016 ترکیه تبدیل به بزرگترین تولیدکننده وسایل نقلیه تجاری سبک در اروپا شده است.
• صنعت خودرو ترکیه که خود را به عنوان مرکزی منحصر به فرد اثبات کرده، اکنون توسعه ظرفیت های تحقیق-توسعه و برندسازی را در هدف دارد. از پایان سال 2017 در ترکیه، 132 مرکز طراحی و تحقیق توسعه متعلق به تولیدکنندگان/تامین کنندگان خودرو فعالیت می کنند.
• از جمله: فورد، فیات، دایملر، AVL و SEGULA، را می توان مثال زد که به عنوان نمونه برند های جهانی برجسته در ترکیه توسعه محصول، طراحی و فعالیت های مهندسی انجام می دهند. در حالی که مرکز تحقیق و توسعه فورد اوتوسان یکی از سه مرکز تحقیق و توسعه بزرگ فورد در سطح جهان است، مرکز تحقیق و توسعه فیات در بورسا تنها مرکز این شرکت ایتالیایی است که خارج از کشور خود به بازار اروپا، خدمات ارائه می کند.
• ترکیه در بخش زنجیره تامین نیز، محیط حمایتی فراهم می کند. تقریبا 1100 تامین کننده قطعات در کشور وجود دارند که تولید در OEM ها را حمایت می کنند. قطعات، مستقیما وارد خطوط تولید خودروسازان می شوند و میزان بومی سازی در OEM ها از 50٪ تا 70٪ متغیر است.

• ترکیه میزبان بسیاری از تامین کننده های جهانی می باشد. تقریبا بیش از 250 تامین کننده مختلف از ترکیه به عنوان پایگاه استفاده کرده و 28 عدد از آنها جزو تامین کنندگان بزرگ و 50 تا نیز تامین کنندگان داخلی محسوب می شوند.
• تولیدکنندگان خودرو، رفته رفته بیشتر از ترکیه به عنوان یک پایگاه برای صادرات استفاده می کنند. 80٪ تولیدات کشور در سال 2017 برای بازارهای خارجی بود و این امر نشانه ای واضح برای این موضوع می باشد. در همان دوره، از ترکیه بیش از 1,300,000 خودرو به بازارهای خارجی صادر شده است. در سال 2018 نیز با 986 هزار خودرو، بالاترین میزان صادرات را در بین کشورهای اروپایی داشته است.
• هر چند آلمان، فرانسه، ایتالیا، انگلستان و اسپانیا، بازارهای صادراتی اصلی صنعت خودرو ترکیه هستند، برای فروش خودروی جدید، به کمک شرکت هایی که کشورهای در حال توسعه در منطقه را هدف قرار می دهند، پتانسیل تقاضا به طور قابل توجهی بیشتر شده و تمایل به تنوع در مسیرهای صادراتی به وجود می آید.
• در اوایل سال 2000 درآمد سرانه ملی 3,000 دلار بود، این رقم در سال 2017 با رسیدن به 11,000 دلار، سبب افزایش فروش، در بازار خودرو شد. در حالی که متوسط فروش سالانه در بازار برای اوایل دهه 2000 حدود 360 هزار بود، اما این میزان در سال 2017 به طور متوسط به 1 میلیون افزایش یافت.
• با وجود رشد قوی در فروش، نفوذ خودرو در ترکیه با 165 خودرو به ازای هر 1000 نفر، در مقایسه با رقم 1 خودرور به ازای هر دو نفر در اروپا، هنوز هم بسیار پایین می باشد. این هم نشانگر این واقعیت است که فرصت های بی شماری در انتظار خودروسازان در بازارهای داخلی می باشد. مالکیت پایین خودرو و افزایش قدرت خرید، نقش مهمی در فروش بیشتر خودروها در سال های آینده خواهند داشت.

سایر فرصت های سرمایه گذاری در ترکیه

1. سرمایه گذاری در بخش های هوایی، کشاورزی، غذای، گردشگری و علوم زیستی در ترکیه 
2. سرمایه گذاری در بخش های مالی، املاک و خدمات تجاری در ترکیه
3. سرمایه گذاری در بخش های: زیرساختی، فناوری اطلاعات و انرژی ترکیه

تهیه و تنظیم: فرناز ممقانی

منبع: V1.invest.gov.tr