سرمایه گذاری در بخش های: زیرساختی، فناوری اطلاعات و انرژی ترکیه

ترکیه به عنوان محل تلاقی غرب و شرق که میراث تاریخی بزرگی را نیز در خود گنجانده، نقطه مهم اتصالی بین دو قاره اروپا و آسیا به یکدیگر می باشد. این کشورِ مهم، به لحاظ: اقتصادی، بازارهای مهم داخلی و منطقه ای، موقعیت استراتژیک و …، دارای حوزه های مختلفی برای سرمایه گذاری است.

1. سرمایه گذاری در بخش زیرساخت های ترکیه

اقتصاد در حال رشد ترکیه در بسیاری از بخش های مختلف از قبیل: حمل و نقل، سلامت و انرژی از طریق مشارکت دولتی و خصوصی (PPP)، فرصت های سرمایه گذاری سودآوری را ارائه می دهد. دلایل زیادی برای انجام سرمایه گذاری های زیر ساختی در ترکیه وجود دارد:

• رشد سالانه تولید ناخالص ملی ترکیه با نرخ قدرتمند 5.7 درصدی
• روند سریع افزایش جمعیت و شهرنشینی با افزایش سالانه 1 میلیون نفر به جمعیت 83 میلیون نفری ترکیه (وجود بیش از 20 مرکز شهر با جمعیت بالای 1 میلیون)
• توسعه زیرساخت های ترکیه در پی افزایش میزان تجارت و موقعیت استراتژیک این کشور
• اجرای پروژه های PPP در بخش های مختلف به ارزش مجموع 135 میلیارد دلار
• تعیین برنامه توسعه زیرساخت ها و اهداف بلند پرواز تا سال 2023 (به مناسبت صدمین سال تاسیس جمهوریت)
• وجود فرصت های عالی برای سرمایه گذاران در بخش های حمل و نقل، سلامت و انرژی
• وجود قوانین سرمایه گذاری مناسب برای سرمایه گذاری در PPP؛ مانند: کاربرد مدل های ساخت-مدیریت، ساخت- مدیریت- واگذاری و واگذاری حقوق عملیاتی
• تقویت فضای سرمایه گذاری بواسطه قوانین ملی و بین المللی با محافظت از سرمایه گذاری و داوری بین المللی
• سیاست های اقتصاد کلان، سرمایه گذاری و مهمتر از آن مدیریت مالی عمومی ترکیه، سرمایه گذاری های PPP را که مستلزم ضمانت خرید می باشد، حمایت می کند.

2. سرمایه گذاری در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات ترکیه

از آنجایی که بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات، دائما بطور مستقیم یا غیرمستقیم بر دنیای در حال توسعه تجارت و  فضای اجتماعی تاثیر می گذارد، لذا جزو لاینفک و ضروری اقتصاد تبدیل شده است. این واقعیت که زندگی اقتصادی و اجتماعی امروز به جدیدترین و سریعترین راه حل ها از طریق فناوری در حال توسعه دسترسی دارد، اساس بخش اطلاعات و ارتباطات را تشکیل می دهد. از این رو، ترکیه طی سال های اخیر توجه خود به بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات را بیشتر افزایش داده و مطالعات لازم برای این بخش را آغاز کرده است. بارزترین شاخص این مطالعات، قانون جدید تشویق و تحقیق و توسعه برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی می باشد.

• با رشد جمعیت جوان و گسترش بازار آنلاین، تعداد مشترکین تلفن همراه در سال 2016 به 75 میلیون نفر رسید.
• طبق پیش بینی مخارج مربوط به سخت افزار، نرم افزار، اطلاعات و ارتباطات و خدمات ارتباط از راه دور، این رقم تا سال 2018 به 35 میلیارد دلار رسید.
• ترکیه برای دستیابی به اهداف سال 2023 باید علاوه بر بازار داخلی، بتواند به نیاز بازارهای خارجی در زمینه محصولات و خدمات فناوری پاسخ داده و به یک پایگاه منطقه ای IT تبدیل شود.
• پیش بینی می شود هزینه های اطلاعات و ارتباطات در ترکیه، رشد سریع تری از میانگین جهانی داشته باشد. با درنظر گرفتن پتانسیل بزرگ این بخش و بازار وسیع داخلی، رشد 7.4 درصدی بین سال های2012-2017  رخ داده است.
• 76/3 درصد از خانوارهای ترکیه به اینترنت دسترسی دارند.
• سهم کاربران اینترنت در ترکیه 61.2% می باشد و این رقم در سال 2018 به بالای 65% رسید.

طبق چشم انداز بلند پروازانه ترکیه برای سال 2023 که مصادف با صدمین سالگرد جمهوری در این کشور می باشد، اهداف مختلفی برای بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظر دارد. برخی از این اهداف عبارتند از:

• افزایش تعداد مشترکین باند پهن به 30 میلیون، اتصال اینترنت با سرعت  Mbps 1000برای 14 میلیون خانوار
• افزایش سهم این بخش در تولید ناخالص ملی از 2.9% به 8%
• تبدیل شدن به یکی از 10 کشور برتر در تحول الکترونیکی
• بدست آوردن توانایی استفاده از کامپیوتر برای 80% از جمعیت
• افزایش تعداد شرکت های فعال به 550 در مناطق توسعه فناوری (TGB)، افزایش کارکنان به 65000 و افزایش صادرات به 10 میلیارد دلار آمریکا
• بزرگی بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات با رشد تقریبی سالانه 15%، به 160 میلیارد دلار برسد
• افزایش سهم هزینه های تحقیق و توسعه در تولید ناخالص ملی از 1% به 3%

3. سرمایه گذاری در بخش انرژی و منابع تجدیدپذیر ترکیه

ترکیه به موازات رشد اقتصادی ثبت شده طی 15 سال اخیر و با توجه به منابع زیرزمینی خود، تبدیل به یکی از بازارهایِ انرژیِ با سریع ترین رشد در جهان شده است. موفقیت برنامه خصوصی سازی که از سال 2002 ادامه دارد، باعث انتقال کامل توزیع انرژی به بخش خصوصی شده و خصوصی سازی بخش های تولید انرژی نیز قرار است طی چند سال آینده به اتمام برسد. چراکه برنامه خصوصی سازی یک ساختار بسیار رقابتی برای بخش انرژی کشور و افق های جدیدی را برای رشد به وجود آورد. رشد اقتصادی، افزایش سرانه درآمد مردم، روند جمعیتی مثبت و افزایش روزافزون شهرنشینی، عوامل اصلی تقاضای انرژی در ترکیه را تشکیل داده و تخمین زده می شود که این تقاضا تا سال 2023 تقریباً 6% در سال افزایش یابد. به منظور پاسخگویی به تقاضای روز افزون کشور، پیش بینی می شود تا سال 2023 با سرمایه گذاری های جدیدی که از طریق بخش خصوصی انجام می شود، ظرفیت برق 80 گیگاواتی نصب شده در حال حاضر، به 120 گیگاوات برسد.

ترکیه در بخش عرضه انرژی پایدار و قابل اعتماد به مصرف کنندگان، بسته به نوع و ظرفیت تاسیسات تولید برق، فرصت های جذابی از قبیل: ضمانت تعرفه، ضمانت خرید، اولویت اتصال، معافیت پروانه و غیره را، برای سرمایه گذاران عرضه می کند. طی 15 سال گذشته، دولت ترکیه اصلاحات قابل توجهی را در زمینه تامین انرژی انجام داده است. این کشور با تشویق شرکت های خصوصی برای ورود به این بخش، یک بازار انرژی رقابتی ایجاد کرده است. علاوه بر خصوصی سازی بخش های تولید انرژی، با ایجاد شرایط لازم برای جذب سرمایه گذاریِ بیشتر از بخش خصوصی، سهم شرکت های خصوصی در بخش تولید برق به سرعت افزایش یافته و از 32 درصد در سال 2002 به 75 درصد در سال 2017 رسید.

گام دیگری که دولت ترکیه برای ایجاد فضای رقابتی در بخش انرژی برداشته، تاسیس EPİAŞ (شرکت سهامی خاص تجارت در بازارهای انرژی)، می باشد که مسئولیت مدیریت و بهره برداری از بازارهای انرژی از جمله فرآورده های نفتی را بر عهده دارد. ترکیه در کنار داشتن یک بازار بزرگ داخلی، به دلیل موقعیت استراتژیک موجود در بین بسیاری از مصرف کنندگان و تامین کنندگان اصلی انرژی، نقش یک پایگاه انرژی منطقه ای را ایفا می کند. خطوط لوله نفت و گاز موجود و برنامه ریزی شده برای تاسیس در آینده، به همراه تنگه های حساس ترکیه و ذخایر هیدروکربنیِ امیدوارکننده ای که به تازگی در کشور یافته شده اند، تاثیر زیادی بر قیمت انرژی داشته و نقش این کشور را به عنوان پل انرژی تقویت کرده است.

اگرچه در ترکیه فرصت های تولید برای بسیاری از انواع انرژی تجدیدپذیر مانند: آب، باد، خورشید و انرژی زمین گرمایی وجود دارد. دولت ترکیه،‌ سهم منابع تجدیدپذیر در مجموع میزان موردنظر در کشور را تا سال 2023 برای رساندن به سطح قابل توجه، جزء اولویت قرار داده است. علاوه بر این، حکومت در راستای تعهد به بهره وری انرژی، تصویب قوانین تعیین کننده اصول صرفه جویی در انرژی را در هر دو سطح فردی و نهادی و ارائه مشوق ها برای سرمایه گذاری در بهره وری انرژی را انجام می دهد. به عنوان مثال، در سال 2016 جهت بهره برداری از پروژه های انرژی تجدیدپذیر در مقیاس بزرگ که در آن از اجزای تولید شده داخلی در نیروگاه های تجدیدپذیر استفاده می شود، مدل منبع انرژی تجدیدپذیر (YEKA)، را عملی کرد. با استفاده از این مدل، بزرگترین مناقصه انرژی خورشیدی در تاریخ ترکیه در مورخه 20 مارس 2017 تحقق یافت و در آگوست سال 2017 نیز مناقصه مشابهی که تولید داخلی و الزامات تحقیق و توسعه را پیش بینی می کرد، برای نیروگاه های بادی 1 گیگاواتی برگزار شد.

برخی از این ترتیبات در زمینه های: کاهش انتشار گاز کربن، افزایش راندمان تولید/انتقال و ترویج استفاده از فناوری های مدیریت پسماند، می باشند. همه این عوامل، بخش انرژي در ترکیه را عمیقا شکل داده و آن را تبدیل به یکی از مهمترین حوزه های سرمایه گذاری جذاب در جهان کرده است. بخش انرژی ترکیه، به موازات مقررات حمایت کننده از سرمایه گذاران و نیز افزایش بالای تقاضای، پر جنب و جوش تر و رقابتی تر شده و برای اجزای زنجیره ارزش در زیر مجموعه های مختلف انرژی، توجه روزافزون سرمایه گذاران را به خود جلب می کند. در سال 2023 مقدار کل سرمایه گذاری مورد نیاز برای پاسخگویی به تقاضای انرژی کشور، بیش از دو برابر مقدار کل سرمایه گذاری انجام شده در دهه گذشته است و انتظار می رود که حدود 110 میلیارد دلار باشد. دولت ترکیه به مناسبت صدمین سال تاسیس جمهوری ترکیه و در راستای چشم انداز 2023 اهداف زیر را در رابطه با بخش انرژی در کشور تعیین کرده است:

• افزایش کل توان موردنظر به 120 گیگاوات
• افزایش سهم منابع انرژی تجدیدپذیر به 30%
• به حداکثر رساندن استفاده از انرژی برق آبی (هیدروالکتریک)
• رسیدن به ظرفیت موردنظر بر پایه انرژی باد به 20000 مگاوات
• ایجاد نیروگاه هایی که توان تولید 1000 مگاوات انرژی زمین گرمایی و 5000 مگاوات انرژی خورشیدی را دارند
• افزایش خطوط انتقال انرژی تا 60717 کیلومتر
• افزایش ظرفیت واحد توزیع انرژی به 158.460 مگاوات
• افزایش استفاده از شبکه هوشمند
• افزایش ظرفیت ذخیره سازی گاز طبیعی به بیش از 11 میلیارد متر مکعب
• راه اندازی نیروگاه های هسته ای (راه‌اندازی دو نیروگاه هسته‌ای، ادامه ساخت نیروگاه سوم)
• افزایش ظرفیت نصب شده بر اساس لیگنیت (زغال سیاه)، از 117.3 GW به 30 GW

سایر فرصت های سرمایه گذاری در ترکیه

1. سرمایه گذاری در بخش های هوایی، کشاورزی، غذای، گردشگری و علوم زیستی در ترکیه
2. سرمایه گذاری در بخش های شیمی، معدن و فلزات، ماشین آلات و خودرو در ترکیه
3. سرمایه گذاری در بخش های مالی، املاک و خدمات تجاری در ترکیه

تهیه و تنظیم: فرناز ممقانی

منبع: V1.invest.gov.tr