تایماز گلزار با توجه به تاثیرات منفی اپیدمی کرونا بر اقتصاد جهان، در حالی بورس استانبول پس از یک دوره سقوط فراگیر در کلیه کشورها، دوباره توانست شاهد رشد و جوی خوش بینانه در مقایسه با سایر کشورها باشد که شاخص BIST 100 بورس این شهر در 23 مارس به 84000 سقوط و طی روزهای اخیرا افزایش یافته و خسارات ناشی از دوره رکود را جبران نموده است.
بنا به اظهارات «اِنور ارکان» (Enver Erkan)، اقتصاددان شرکت سرمایه گذری تِرا، بورس استانبول تفاوت چشمگیر و مثبتی در مقایسه با سایر کشورهای جهان دارد. به گفته وی، هرچند نرخ بهره رو به کاهش است، اما با توجه به جستجوی سرمایه گذاران داخلی برای یک درآمد جایگزین، نقش زیادی در رشد شاخص بور استانبول داشته است. انور ارکان همچنین خاطر نشان کرد: ” به دلیل موج دوم اپیدمی و تنش های ژئوپلیتیکی، شاهد تاثیرات منفی در بورس های جهانی بودیم که روند آن را مختل و پیچیده می کرد؛ از این رو، با کاهش نرخ سود واقعی سپرده ها، در ماه های اخیر سرمایه گذاران کوچک زیادی وارد بورس شدند.”
بورس استانبول که طی سال 2019 توانست با 114,425 امتیاز بکار خود پایان دهد، شاخص BIST 100 آن اخیرا افزایش یافته و خسارات ناشی از همه گیری کرونا را جبران کرده است. این شاخص پس از شکستن رکورد خود در 21 ژانویه با 123 هزار امتیاز، تحت تاثیر اپیدمی با افت مواجه و در 23 مارس به سطح 84 هزار رسید که بر این اساس، اختلاف بین دو تاریخ مزبور به %31 رسید. اگرچه این شاخص پس از 23 مارس افزایش یافته، اما هنوز به سطح رکورد خود بازنگشته تا بطور کامل خسارات ناشی از همه گیری را جبران نماید.
خروج سرمایه گذاران خارجی و استقبال سرمایه گذاران داخلی
این واقعیت که سود سپرده بانکی، بسیار کمتر از نرخ تورم می باشد، موجب افزایش توجه شهروندان دارای اندوخته مالی به بورس گردید. در شرایطی که در سال 2019 تعداد سرمایه گذاران بورس استانبول برابر با 24,519 بوده، در بازه زمانی 1 ژانویه تا 19 ژوئن 2020، با رکورد 366,198، افزایش فوق العاده ای به ثبت رساند. براساس داده های آژانس مرکزی ثبت (MKK)، مجموع سرمایه گذاران بورس استانبول که تعداد آنها در ابتدای سال 1,203,438 نفر بوده، از 19 جولای به 1,569,636 افزایش یافت؛ گفته می شود افزایش فزاینده سرمایه گذاران کوچک نیز در افزایش شاخص مؤثر بوده است. از این رو باتوجه به افزایش روزافزون علاقه مردم، دور شدن سرمایه گذاران خارجی از بورس استانبول جالب بنظر می رسد. سهم این دسته از سرمایه گذاران که در ابتدای سال %65 در بورس استانبول بوده، از 19 ژوئن به %52.1 رسید؛ سهام سرمایه گذاران خارجی که در 27 دسامبر 2019، 32.4 میلیارد دلار بود، از 12 ژوئن به 23.4 میلیارد کاهش یافت.
پیشرو بودن بورس از اقتصاد واقعی در سطح جهان
بنا به پیش بینی ماه آوریل صندوق بین المللی پول (IMF)، امسال اقتصاد جهان شاهد %3 کاهش بوده و احتمال رخ دادن یک بحران اقتصادی بزرگ دیگر پس از رکود بزرگ دهه 1930، وجود خواهد شد. با این وجود، بورس های جهانی بویژه امریکا پس از سقوط در ماه مارس، به سرعت بهبود یافتند. شاخص S&P 500 که در سال 2019 با 3230 امتیاز بسته شد، پس از مشاهده پایین ترین میزان امتیاز برابر با 2237 در 23 مارس، در 8 جولای با 3232 امتیاز زیان های خود را جبران نمود. با این حال، بعد ها به دلیل نگرانی های ناشی از موج دوم اپیدمی و افزایش تنش های تجاری، شاهد یک دوره نوسانی بود. تخصیص مبالغ هنگفت توسط بانک مرکزی آمریکا (Fed)، و بسته های تشویقیِ چندین تریلیون دلاری، در این رشد موثر بوده است.
جو خوش بینانه در بورس سهام سراسر جهان
اِنور ارکان در گفتگو با روزنامه سوزجو (Sozcu)، معتقد است: “بازارهای خارجی اخیرا تصویر نسبتا پیچیده ای از خود نشان داده اند.” به گفته وی، نمودار ارائه شده نگرانی های ناشی از وقوع موج دوم بیماری و ترس حاصل از رکود اقتصاد در جهانی می دهد؛ همچنین، عواملی دیگری چون: افزایش خطرات ژئوپلیتیکی (مانند: چین-هندوستان، کره جنوبی-شمالی)، سیاست پیچیده آمریکا و نیز نامشخص بودن وضعیت روابط تجاری امریکا و چین، را از جمله عوامل موثر در این نگرانی عنوان شده است”. وی با اشاره به میزان تقاضا برای دارایی های جایگزین در بازار، اظهار داشت: “مواردی چون: طلا، شاخص دلار و سود اوراق بهادار، به این تغییرات واکنش نشان داده و این اثرات منفی را سیاست گسترده پولی بواسطه بانک های مرکزی جهان و چند داده اقتصادی خوب، می توان متعادل ساخت.”
متمایز بودن چشمگیر و مثبت بورس استانبول
انور ارکان در ادامه می افزاید: “بازار داخلی به طرز چشمگیری، تفاوت مثبتی با سایر جهان دارد و روابط BIST با عملکرد آن با توجه به برخورد سرمایه گذاران خارجی تضعیف شده است که این موضوع را می توان از افزایش بازار سهام باتوجه به کاهش سهم سرمایه گذاران خارجی مشاهده نمود. افزایش میزان تقاضای سرمایه گذاران داخلی و علاقه بیشتر آنها به بورس، و نیز افزایش میزان علاقه از بخش های دفاعی به شاخص های اصلی سهام و خدمات بانکداری، از اصلی ترین اثرات این جریان بوده است.” به گفته ارکان، کاهش نرخ بهره و افزایش فزاینده تقاضا در اقتصاد که در پی مرحله عادی سازی و افزایش میزان تقاضای وام بوجود آمده بود (بدلیل پاندمی)، دارا یتاثیر مثبتی بوه که موجب تداوم حمایت از افزایش علاقه سرمایه گذار داخلی و افت نرخ بهره در بازار سهام شده است.
