در سال های اخیر و باتوجه به شرایط جهانی شدن، ترکیه توانسته تنوع بیشتری به حوزه های سرمایه گذاری خود داده و با رشد چشمگیر عملکرد خود و نیز اصلاحات ساختاری اعمال شده طی 10 سال اخیر، توانسته در کانون توجه بسیاری از سرمایه گذاران قرار بگیرد.
براساس بررسی موسسه EY (Ernst & Young)، درخصوص جذاب ترین کشورهای اروپایی برای سرمایه گذاری، ترکیه توانست در سال 2019 رتبه هفتم در جمع کشورهای محبوب در زمینه «سرمایه گذاری مستقیم خارجی (درترکیه موسوم به: DYY – Doğrudan Yabancı Yatırımlarda)» در اروپا را به خود اختصاص بدهد. این کشور، در بین پروژه های سرمایه گذاری موجود در سطح اروپا، با رشد سالانه 14%، در مجموع میزبان 261 پروژه بود که در تمام این سرمایه گذاری های مستقیم خارجی، سهم 4 درصدی را بدست آورده است. درحقیقت، ترکیه پس از سال 1980 رشد قابل توجهی را تجربه کرده است که این امر بواسطه انتقال از بخش کشاورزی به صنایع و فعالیت های خدماتی، انجام گردید که وابسته به 3 عامل: «نوسازی صنایع موجود و انتقال تکنولوژی»، «تجارت بین المللی» و «تاثیر رقابت»، هستند.
سرمایه گذاری های مستقیم خارجی صورت گرفته در ترکیه
درحالیکه تا سال 2002 سرمایه گذاری های صورت گرفته مستقیم خارجی (DYY)، در ترکیه تنها 15 میلیارد دلار بوده، این کشور بین سال های 2003-2019 توانست آن را به حدود 212 میلیارد دلار برساند که این مقدار در نیمه نخست سال 2019، به 3.1 میلیارد دلار افزایش پیدا کرد؛ از این رو، سرمایه گذاری های خارجی صورت گرفته در ترکیه در دوره ژانویه-ژوئن در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، رشد 188 میلیون دلاری داشته است.
این پیشرفت های قابل توجه که در مدت کوتاهی صورت گرفته، ترکیه را به عنوان اقتصادی فوق العاده و در حال توسعه نسبت به اقتصاد جهانی، معرفی نمود. در همین راستا، تاثیر مثبت سرمایه گذاری های مستقیم خارجی، برخلاف اقتصادهای بشدت قانونمند، دراقتصادهای آزادی مانند ترکیه که دارای نیروی کار ماهر و چشم اندازی فراتر از رشد متوسط می باشد، به طور گسترده ای دیده می شوند. از سویی دیگر، فراهم آمدن فرصت های سرمایه گذاری و تمایل سرمایه گذاران خارجی برای سرمایه گذاری و مشارکت در طرح های سودآور ترکیه، کمک زیادی به افزایش نرخ رشد سرمایه گذاری های خصوصی نمود.
براسا آنچه تاکنون بدان اشاره شد، اهداف سیاست فعلی ترکیه را می توان چنین خلاصه کرد: کاهش بیکاری، تحقق نقل و انتقالات تکنولوژی، خصوصی سازی شرکت های اقتصادی دولتی، اصلاح کسری تراز پرداخت و به ویژه افزایش ادغام اقتصاد کشور با اقتصاد جهانی و نیز جذب سرمایه های خارجی و به موجب آن، افزایش فرصت های سرمایه گذاری در کشور. همچنین، ترکیه به منظور توسعه صنعتی و یکپارچه سازی روستا با شهر، جهت هدایت سرمایه گذاری های خارجی، گزینه حمایت و مشوق های مالی را نیز، ارائه نموده است.
حوزه های سرمایه گذاری توسط اتباع خارجی در ترکیه
در طول سالیان گذشته، بخش های مالی و تولیدی در صدر بالاترین میزان سرمایه گذاری های انجام شده در ترکیه قرار داشته اند و بخش های مرتبط با آنها، در راستای چشم انداز دستیابی ترکیه به فرصت های بیشترِ موجود در «زنجیره ارزش جهانی» در سال 2023، به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرده اند.
- زنجیره ارزش (Value Chain)، مجموعه عملیاتی است که در یک صنعت به صورت زنجیروار انجام و به خلق ارزش، منجر می گردد.
جذاب ترین بخش ها در جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی
حوزه فعالیت | درصد |
امور مالی و بیمه | %34 |
تولید | %24.1 |
انرژی | %11.7 |
خدمات اطلاعات و ارتباطات (ICT) | %7.8 |
تجارت عمده و خرده فروشی | %6.3 |
حمل و نقل و انبار کالا | %4.6 |
ساخت و ساز | %3.2 |
سایر موارد | %8.3 |
براساس آمار اعلام شده، می توان گفت طی سال های اخیر، بخش های: انرژي، تولید، تجارت الکترونیک، سلامت و مالی، بیشترین میزان جذب سرمایه گذاران خارجی را داشته اند. با این حال و بنا بر آنچه سازمان توسعه صندوق های سرمایه گذاری به انتشار رسانده، روند سرعت بخشیدن به توسعه بخش های: فناوری، خدمات تلفن های همراه و سرمایه گذاری در حوزه اینترنت، همچنان ادامه دارد. علاوه بر بخش های سنتی مانند تولید و زیرساخت، بخش های فناوری و انرژی گزینه های جذابی برای سرمایه گذاری مستقیم خارجی در سال های آینده می باشند.
توزیع سرمایه گذاران خارجی بر حسب کشور
در سال های اخیر، در حالی کشورهای: اروپایی، آمریکای شمالی و کشورهای حاشیه خلیج، توانسته اند سهم بیشتری از جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ترکیه را به خود اختصاص بدهند که سهم کشورهای آسیایی نیز به میزان قابل توجهی افزایش یافته است.
بیشترین سهم سرمایه گذاران خارجی
نام کشور | درصد |
هلند | %15.7 |
ایالات متحده آمریکا | %7.7 |
کشورهای حاشیه خلیج | %6.8 |
انگلستان | %6.6 |
لوکزامبورگ | %6.2 |
اسپانیا | %6.1 |
آلمان | %6.1 |
بلژیک | %5.6 |
آذربایجان | %4.2 |
روسیه | %4.1 |
امارات متحده عربی | %2.8 |
ژاپن | %1.6 |
سایر کشورها | %26.5 |
در بین کشورهای اروپایی، هلند دارای بهترین موقعیت از حیث سرمایه گذاری در ترکیه می باشد. لذا با توجه به میزان سرمایه گذاری مستقیم خارجی انجام شده در ترکیه بین سال های 2002-2019، این مبلغ برابر با 157.9 میلیارد دلار می باشد که سهم هلند در حدود %15.7 اعلام گردید. علاوه بر آن، سرمایه گذاری های مستقیم انجام شده طی شش ماهه نخست سال 2019، غالبا توسط هلند (%53.9)، و به میزان 2.35 میلیارد بوده است.