اوکازیون بی شک، یکی از جذابیت های استانبول با جاذبه های تاریخی متعدد، آثار بجامانده از دوره امپراتوری عثمانی و سبک معماری منحصر بفرد آن می باشد. این ویژگی که صرفا مخصوص کاخ ها یا بناهای بزرگ و مهم قدیمی نبوده، می توان نمونه های دیگر آن را در ساختار منازل متعلق به آن دوران نیز، مشاهده نمود. امروزه، در ترکیه خانه هایی که از دوران امپراتوری عثمانی همچنان پاربرجا هستند، به یک از جاذبه های شهری تبدیل شده و گردشگران علاقه زیادی به تماشا و بازدید از آنها دارند.
استانبول در یک نگاه
به جرات می توان استانبول را مهم ترین شهر ترکیه، حتی از گذشته های بسیار دور دانست که نه تنها نقش و سهم زیادی در سیاست و اقتصاد منطقه خود داشته، بلکه در کل کشور نیز به عنوان عامل تاثیرگذار در تحولات مختلف، شناخته شده و حتی باوجودی که از سال 1933 دیگر پایتخت ترکیه محسوب نمی شود، اما همچنان بیشتر مردم دنیا نام ترکیه را مترادف با نام استانبول می دانند. این شهر تاریخی و زیبا با جاذبه های متعدد گردشگری، در شمال غربی ترکیه واقع شده و همجواری آن با دو دریای سیاه و مرمره که از طریق تنگه مشهور بسفر به یگدیگر متصل شده اند و نیز نقطه تلاقی قاره های آسیا و اروپا بواسطه این تنگه، اهمیت آن را افزایش داده است.
نقش بسزای استانبول در اقتصاد، گردش مالی، سیاست، فرهنگ و هنر، بهداشت و درمان، آموزش و بسیاری موارد در ترکیه تا به امروز، علاقه مندان ترکیه ای و خارجی زیادی را جهت زندگی، کار و تحصیل به این شهر جذب کرده و رونق و شکوفایی آن را مستمر کرده و تسریع بخشیده است. همچنین، حفظ آثار بجامانده از دوره های پیشین مانند امپراتوری عثمانی و احداث بناهای مدرن و جدید در هماهنگی کامل با یکدیگر، زیبایی های این شهر را افزایش داده که هر یک نیز طرافداران خود را دارند.
خانه های بجامانده از دوره عثمانی
تعدد جاذبه های تاریخی در استانبول که بیشترین نمونه های آن را می توان در بخش های قدیمی تر شهر دید، به لحاظ فرهنگی و معماری، تاثیر زیادی در ساختار سای بخش های شهر داشته است؛ این تاثیرات که بیشتر مربوط به دوره امپراتوری عثمانی و سبک معماری زیبای آن می باشد، در برخی سازه های جدید نیز مورد استفاده قرار گرفته و الهام بخش تزئین و طراحی داخلی آنها می گردد.
اما با توجه به قدمت بناهای قدیمی و مربوط به آن دوره که امروزه به عنوان جاذبه های شهری-تاریخی استانبول شناخته می شوند، مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی بوده و برخی از آنها علاقه دارند از چنین خانه ها یا محله هایی که خانه های سبک عثمانی در آنجا واقع شده اند، بازدید کنند. سبک معماری و طراحی عثمانی بویژه برای منازل، دارای ویژگی هایی است که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
معماری خانه های دوره عثمانی
در حالت کلی، ساختار رایج خانه های عثمانی شامل دو یا سه طبقه با یک اتاق مشترک برای صرف غذا و خوابیدن بوده است. سرویس های بهداشتی نیز در حیاط ها قرار داشته که طی گذشت سالیان، به بخش داخلی منتقل و پس از آتش سوزی بزرگ رخ داده در قرن 19، استفاده از چوب (کاج و بلوط)، در ساخت آنها منسوخ گردید. از دیگر ویژگی های مهم خانه های عثمانی، می توان به اتاق نشیمن (Exedras – اتاقی به شکل نیم دایره با چندین پنجره که بیشتر به عنوان مکانی برای گفتگو، مورد استفاده قرار می گرفته است)، اشاره داشت.
خانه های عثمانی در استانبول برحسب محله ها
در سمت آسیایی استانبول:
- خانه های عثمانی در محله جِنگِل کوی (Cengelkoy)
جنگل کوی در حاشیه تنگه بسفر در منطقه «اوسکودار (Üsküdar)» واقع شده، نه تنها در دوره امپراتوری عثمانی به عنوان مکانی جهت اقامت کوتاه مدت سلاطین هنگام شکار کردن، مورد استفاده قرار می گرفته بلکه برخی از دولتمردان نیز در این محله زندگی می کردند.
- خانه های عثمانی در محله یل دِیرمِنی (Yel Değirmeni)
این محله که پیاده تنها 10 دقیقه با خیابان «Kadıkoy Rıhtım» و اسکله کشتی فاصله دارد، محله ای آرام در منطقه Kadıkoy است که می توان برخی از زیباترین خانه های قدیمی و مربوط به دوره عثمانی را در خود جای داده است. یکی دیگر از مواردی که محله یل دیرمنی به آن مشهور بوده و نامش نیز از آن برگرفته شده، آسیاب های بادی متعددی است که ساخت آنها به دوره حکومت «عبدالحمید اول (Abdulhamit I)» ساخته شده اند.
- خانه های عثمانی در محله کوزگونچوک (Kuzguncuk)
از جمله محله های اصیل استانبول با ظاهری زیبا و مملو از رنگ، محله کوزگونچوک با خانه های قدیمی عثمانی به رنگ های: قرمز، آبی و سبز با سایه روشن های زرد و صورتی است. این محله، از مکان های مورد علاقه گردشگران برای بازدید و عکاسی می باشد.
در سمت اروپایی استانبول:
- خانه های عثمانی در محله گالاتا (Galata)
محله گالاتا، از دیگر محله های قدیمی و معروف استانبول است که همچنان نیز محبوب و از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. از نمونه های بارز این این امر نیز، می تو.ان به یک مرکز تجاری متعلق به دوره بیزانس و عثمانی، و در عصر حاضر نیز به مراکز تجاری مهم و ورزشگاه اختصاصی باشگاه گالاتا سرای، اشاره داشت. بیشتر خانه های گالاتا، مربوط به قرن 19 به سبک غربی بوده و توسط معمارانی از ملیت های مختلف، طراحی و ساخته شده اند.
- خانه های عثمانی در محله های فنر و بالات (Fener and Balat)
فنر و بالات از محله های معروف استانبول، از سال 2003 به بعد با رسیدگی هایی که صورت گرفت، خانه های قدیمی آنها مرمت و امروزه به یکی از محله های زیبا و تاریخی شهر بدل شده اند. تاثیر این اقدام به قدری بوده که می توان تورهای پیاده روی برای گردشگران را جهت دیدن خانه های دوره عثمانی و عکاسی، دید.
- خانه های عثمانی در محله بسفر یالی (Bosphorus Yali)
آنچه خانه های دوره عثمانی محله بسفر یالی را از سایر مناطق استانبول مجزا می کند، وجود خانه ها و عمارت های مجلل عثمانی است که متعلق به اشراف آن دوران بوده اند. این محله که امروزه منازل آن به عنوان ویلا با بهره مندی از مناظری زیبا مورد استفاده قرار می گیرند، نزدیک به دریا و ساحل می باشند.
- خانه های عثمانی در محله یِنی کوی (Yenikoy)
قدمت محله ینی کوی به قرن 6 برگشته و ساخت آن نیز به دستور امپراتور ان دوران عثمانی، صورت گرفته است. این محله به دلیل موقعیت خاص آن نزدیک به سواحل زیبای بسفر، جزو مناطق اعیانی نشین استانبول بوده که نمونه بارز آن، سکونت خانواده های ثروتمند غیرمسلمان در قرن های 18 و 19 در خانه ها و عمارت های بزرگ بوده است. غیرمسلمانان ثروتمند با عمارت ها و خانه های قدیمی در آن زندگی می کردند.
- خانه های عثمانی در محله ساماتیه (Samatya)
ساماتیا یکی از قدیمی ترین محله های استابول است که زمانی ساکنین آن: ترکیه ای ها، ارامنه، یونانیان و یهودیان بوده و می توان خانه ها و عمارت های چوبی متعلق به دوره امپراتوری عثمانی را در آن مشاهده نمود. موقعیت منحصر به فرد این محله در استانبول به گونه ای است که سریال ها و فیلم های زیادی در آن فیلمبرداری می گردد.
- خانه های عثمانی در محله سوگوک جِسِم سوکاک (Sogukcesme Sokak)
به لحاظ تاریخی، بیشتر خانه های محله سوگوک جِسِم سوکاک متعلق به قرن 19 بوده و مسیر دسترسی به آن نیز نزدیک منطقه «سلطان احمد (Sultanahmet)» می باشد که دسترسی به آن را آسان تر می کند. سوگوک جِسِم سوکاک، به زبان ترکیه ای به معنی «خیابان فواره سرد (Street of the Cold Fountain)» بوده و و خانه های قدیمی بسیار زیبایی در آن قرار دارند.
- خانه های عثمانی در محله های زیرک و سلیمانیه (Zeyrek and Suleymaniye)
اگر بخواهیم میزان ارزش و قدمت خانه های این محله را بیان کنیم، باید گفت که خانه های چوبی زیرک و سلیمانیه، جزو میراث فرهنگی به شمار رفته، اما متاسفانه به دلیل عدم رسیدگی به آنها و غیرقابل بازسازی بودن، ممکن است تا چند دهه دیگر نتوان شاهد آنها بود.
