اُودِمیش

اودمیش نور چشم ازمیر با غنایم تاریخی، زیبایی های طبیعی و محصولات محلی اش!

اُودمیش واقع در جنوب شرق ازمیر، با خاک های حاصلخیر، کوه بوزداغ، دشت گولجوک و روستای بیرگی، یکی از شهرستان های زیبا در منطقه است که از گشت و گذار در آن سیر نخواهید شد. در این منطقه علاوه بر گردشگری مذهبی، گردشگری زمستانی، گردشگری در دشت ها و گردشگری طبیعت نیز وجود دارد که در یک کلام می توان گفت، گزینه های مختلفی در این زمینه مطرح می باشد. شهرستان مذکور میزبان آثار تاریخی متنوع از دوره های: هیتی، فریدیا، لیدیا، پارس، روم و بیزانس، می باشد. همچنین با هنرهای دستی محلی، کوفته مشهور و بازار رنگین و زیبایی که شنبه ها برپا می شود، یکی از شهرستان های خونگرم و سنتی اژه محسوب می شود.

• موزه ها
  • موزه اُودمیش

در ساختمان این موزه که ساخت آن در سال 1983 به پایان رسیده، آثار باستان شناسی و قوم شناسی وجود دارد. در بخش آثار باستانی نیز لامپ های نفتی، آثار برنزی، اشیای تزئینی و همچنین سکه های مربوط به دوره های: روم، بیزانس، سلجوق و عثمانی، به چشم می خورد.

در بخش آثار قوم شناسی علاوه بر اسلحه های متنوعی که بیشتر آنها مربوط به دوره عثمانی هستند، اشیای مسی و نقره ای، آثار شیشه ای، اشیای زینتی و نمونه لباس های قدیمی نیز به نمایش گذاشته شده اند. همچنین، اشیای منحصر به منطقه که در زندگی روزمره به کار می رود به همراه نمونه هنرهای دستی نیز وجود دارد.

• آرشیو شهر و موزه شهرداری اُودمیش

آرشیو شهر و موزه شهرداری اُودمیش، مکانی بی نظیر است که بازدید از آن حتما توصیه می شود. در این موزه تاریخ، فرهنگ، زندگی اجتماعی، اقتصادی و زندگی مردم روزمره اودمیش و منطقه اژه با جزئیات و اسناد مربوطه، به طور کامل توضیح داده شده است.

امروزه 13 اتاق و 4 راهرو موجود در طبقات بالا و پایین هتل ییلدیزِ معروف اودمیش، پس از بازسازی تبدیل به موزه ای باشکوه گشته که در سالن نمایش واقع در موزه، مجموعه ای در قالب تم های جهیزیه، عروس و عروسی نمایش داده می شود. در بخش آرشیو و کتابخانه موزه، هزاران اثر در زمینه تاریخ اودمیش و حوضه مندرسِ کوچک و آثار علمی، به چاپ رسیده وجود دارد.

در کلیه روزهای هفته به غیر از دوشنبه ها می توانید به طور رایگان از این موزه دیدن کنید.

• موزه آیواز و موزه هنری بدیئا آکارترک

در موزه هنری متعلق به «بدیئا آکارترک» از اهالی اودمیش و هنرمند برجسته موسیقی سنتی ترکیه که به منظور زنده نگه داشتن نام وی تاسیس شده، جوایز و لوح های تقدیر دریافت شده از سوی این خواننده محبوب به همراه کاست ها، اخبار منتشر شده در روزنامه، عکس های خانوادگی و شخصی وی و لباس هایی که هنگام رفتن روی صحنه به تن داشته، به نمایش گذاشته می شود.

بازدید از این موزه در کلیه ایام هفته رایگان است.

• کوناکلی

کوناکلی در مسافت 17 کیلومتری اودمیش، با ساختار تاریخی و زیبایش مکانی بسیار قابل توجه است. برخی از سازه های موجود در ساختار آن به دلیل شباهت به ساختار عمارت های دو طبقه دوران عثمانی در سال 1962، نام کوناکلی را به خود اختصاص داده اند.

تپه چاکال، ایکی پِلیتلَر، چولائین کوندوئو در منطقه ایکی تپه، قبرهای سنگی منطقه کوم تپه، بسیاری از آثار به جا مانده از دوره بیزانس و سنگ مزار قاضی چالیک به جا مانده از دوران عثمانی، جزو آثار مهم منطقه کوناکلی به شمار می روند. همچنین، مجسمه های شماتیک حک شده در صخره «بِش پارماک» که قدمت هزاران ساله دارد، از قدیمی ترین دارایی های فرهنگی آناتولی غربی محسوب می شوند.

• ایلک کورشون (اولین گلوله)

ایلک کورشون که در 12 کیلومتری غرب جاده اودمیش-ازمیر قرار دارد، در سال 1800 توسط چرکس هایی که از قفقاز مهاجرت کرده بودند، تاسیس شد. نخستین مقاومت ملی علیه نیروهای اشغالگر یونان نیز در این محل آغاز شد و به یاد این مقاومت، در سال 1925 روی یکی از تپه های بلند مشرف به روستا، «یادبود شهیدان نخستین گلوله» ساخته شد و هر ساله در تاریخ مشخصی، در این محل جشن های ویژه ای برگزار می شود.

• حمام کوی

حمام کوی واقع در40 کیلومتری اودمیش و 45 کیلومتری آیدین، دارای دشتی به همین نام می باشد. نام باستانی این دشت «پِنتاکوما» به معنی 5 روستا می باشد. امروزه نیز در این دشت 5 منطقه مسکونی وجود دارد که غیر از حمام کوی، سایر مناطق مسکونی عبارتند از: دِمیر دره، چاییر، گونِی و کوچوک اورَن.

منبع اصلی درآمد مردم این منطقه کشاورزی است؛ این دشت که برای کمپ و گردشگری با کاروان مستعد است، با طبیعت دست نخورده و فرهنگ خود، برای گردشگری طبیعت در کوه های آیدین بهترین منطقه به شمار می رود. از این رو، در فضای بین تپه حاجت دده و این دشت، مکان هایی مناسب برای گشت و گذار در طبیعت، فوتو سافاری، دوچرخه سواری، کراس و کوهنوردی نیز وجود دارد.

جشن های عید گنجر از جمله رویدادهای زیبای منطقه می باشد؛ همچنین در مرکز این بخش به یاد 40 نفری که ضمن اشغال یونانیان جان خود را از دست دادند، در سال 1939 یادبودی ساخته و در سال 2005 بازسازی شد. از اودمیش و آیدین به طور منظم مینی بوس ها به این دشت در حرکت می باشند.

• کایا کوی

کایاکوی در دامنه های جنوبی بوزداغ و غرب اودمیش واقع شده که در حومه آن، بقایای متعددی از قلعه های مختلف وجود دارد؛ مهم ترین میراث فرهنگی منطقه عمارت چاکیرجالی محمد اِفه می باشد که تخمین زده می شود ساخت آن به سال های 1900-1890 برمی گردد. مطابق با برنامه ریزی صورت گرفته، قرا است پس از بازسازی به عنوان موزه از آن استفاده شود و در آن آثار مربوط به فرهنگ افه در ترکیه به همراه آثار تصویری و قوم شناسی، به نمایش گذاشته شوند.

«جشن ایلک کورشون» که هر سال در پایان ماه مه و در همسایگی محله ایلک کورشون برگزار می شود، برای مردم کایاکوی از اهمیت زیادی برخوردار است.

• گونلوجه

گونجوله با پیشینه تاریخی 6000-5000 ساله، در حکم موزه ای روباز به شمار می رود و منطقه ای که در آن واقع شده، به عنوان منطقه مسکونی باستانی اعلام شده است.

گونولجه محلی مناسب برای پیاده روی، فوتو سافاری و دوچرخه سواری بوده و دسترسی به آن از طریق دولموش های در فاصله 6 کیلومتری اودمیش، مسیر می باشد. محصولاتی از قبیل: زیتون، سیب زمینی، بلوط، گردو و لوبیا، در این منطه پرورش داده می شوند.

• بادَملی

پس از بیرگی، روستای بادملی به لحاظ گردشگریِ فرهنگی و تاریخی اودمیش و حومه آن، مهم ترین منطقه مسکونی به شمار می رود که علاوه بر فرهنگ و گردشگری، دارای شرایط مناسبی برای اکوتوریسم (طبیعت گردی)، نیز می باشد.

بادملی در مسافت 19 کیلومتری اودمیش، به نهال ها و گیلاس هایش معروف بوده و به منظور تشویق پرورش گیلاس و با هدف شناساندن بادملی، هر سال در آخرین هفته ماه مه میزبان جشنواره گیلاس به عنوان بخشی از سنت کشاورزی منطقه می باشد. این روستا به تنهایی 60 درصد کل نهال تولیدی کشور را به عهده دارد. این روستا دارای فضاهای مناسب برای گردشگری طبیعت در مناطق: سَلّی، دره بیچاکجی و حومه راه بیچاکجی-اُواجیک، می باشد.

از جمله مهم ترین سازه های قابل بازدید در بادملی می توان به: مسجد کیلجی محمد آقا، مسجد خیرالدین اِفَندی، پل بازار، بازار، قلعه پوتامیا، پل سَلی، مسجد صالح افندی، مسجد چوبان اوغلو، مسجد درویش آقا، مسجد عبدالباقی، مسجد عرب باش و خانه آلمانی که نمونه ای از معماری مستقل مقبره هستند، اشاره کرد.آل

• گولجوک

گولجوک که در یک فلات مرتفع با میانگین ارتفاع 1100 متر از سطح دریا جای دارد، دارای دریاچه ای در ارتفاع 1050 متر و در فرورفتگی این فلات می باشد؛ این دشت با محیط طبیعی و دست نخورده، برای گردشگری در طبیعت بسیار مناسب می باشد. دشت گولجوک واقع در فلات بوزداغلار، بزرگترین گودی واقع در مسیر شمال-جنوب می باشد.

دشت گولجوک که در مسافت 18 کیلومتری اودمیش و 130 کیلومتری ازمیر قرار دارد با هوای خنک، محوطه های سرسبز کشاورزی در حومه آن و جنگل، منظره زیبایی را برای بازدیدکنندگانش ارائه می کند. در اطراف دریاچه نیز مسیر 6 کیلومتری ویژه ای برای پیاده روی و دوچرخه سواری وجود دارد. گولجوک برای ورزش هایی همچون: دو صحرا نوردی، پاراگلایدر، ورزش های آبی و فوتبال، ایده آل و برای تفریح و اکوتوریسم (طبیعت گردی)، مکانی مناسب به شمار می رود.

• دشت های آیواجیک و کیلیچ

دشت آیواجیک در مسیر شمال-جنوب، روی فلات بوزداغلار و در منطقه ای پست در کنار دشت سوباتان قرار دارد. این منطقه در بین مردم به نام «یایلا» خوانده می شود و سکونت دائمی در آن وجود ندارد. دشت کیلیچ نیز در امتداد شمال به غرب دشت آیواجیک گسترش یافته و با گردشگری طبیعت و گیاه شناسی مطرح می باشد.

• دشت های کمر و ییلانلی

این دو دشت در دامنه های جنوبی بوزداغ روی سطحی بلند و صاف که توسط آب های روان شکافته شده، گسترش یافته است. هر دوی این دشت ها، بیشتر میزبان گردشگرانی هستند که به طور روزانه به اینجا می آیند و مسحور بافت سرسبز و هوای خنک آن می شوند.

در این مکان ها انجام ورزش های: پاراگلایدر، کوهنوردی و پیاده روی، ممکن می باشد اما باید توجه داشت که امکان اقامت در این منطقه مسیر نمی باشد و دسترسی به هر دو دشت، صرفا از طریق بیرگی امکان پذیر است.

• دشت بوزداغ

دشت بوزداغ واقع در 22 کیلومتری شمال بیرگی و به ارتفاع 2157 متر از سطح دریا می باشد؛ نام آن برگرفته از یکی از مرتفع ترین کوه های آناتولی شرقی است و به عنوان کوه های آلپ اژه، خوانده می شود. این منطقه در میان جنگل های بلوط و کاج گسترش یافته و با آب و هوای پاکیزه، طبیعت سبز و آب شفاف و تمیزش، به مانند بهشتی روی زمین می باشد.

بوزداغ برای نخستین بار توسط لیدی ها در عصر باستان تاسیس شده و با نام «تمولوس» خوانده می شده. تصور بر این است که این منطقه به دلیل موقعیت آن، در زمان خود به عنوان پست نگهبانی (همچون اداره پلیس)، به کار رفته باشد که بعد از لیدی ها میزبان تمدن های بیرگی و پارس نیز بوده است.

در مرکز اسکی واقع در بوزداغ 3 پیست ویژه و تله کابین برای افراد حرفه ای و آماتور وجود دارد. منطقه کرکولو واقع در 4 کیلومتری منطقه، با منبع آب غنی خود معروف می باشد. دسترسی به این منطقه از طریق اودمیش و صالحلی میسر است.

• دشت هورزوم

این دشت در مسافت 6 کیلومتری «چام یایلا» قرار دارد. هورزوم با جنگل های انبوه خود، یکی از مراکز مهم گردشگری طبیعت بوده و با منابع غنی آب های زیرزمینی، منطقه ای پربرکت به شمار می آید.

• دشت باش اُوا

این دشت در مسافت 8 کیلومتری از چام یایلا بوده و دارای جنگل های فراوانی می باشد. دشت باش اُوا که به بازار لوبیایش معروف است، در فصل های بهار و تابستان میزبان مسافران بسیاری می باشد. دشت هورزوم واقع در شمال منطقه با محوطهء جنگل بین آن، از لحاظ تنوع گونه های مختلف و گسترش آنها یکی از غنی ترین منطقه های واقع در بوزداغ محسوب می شود. در این مکان ورزش هایی از قبیل: پاراگلایدر، کوهنوردی و گشت در طبیعت نیز قابل انجام هستند.

• چام یایلا

این منطقه که در آن سکونت دائمی برقرار است، یکی از مکان های ایده آل برای پیاده روی و فوتوسافاری می باشد. بافت جنگلی انبوه، مهم ترین عامل گردشگری طبیعت در این منطقه می باشد. چام یایلا دارای مکان های مناسبی برای دو در صحرا و دوچرخه سواری است.

• دشت سوباتان و دوندَن

در دشت سوباتان سکونت دائمی وجود ندارد و میانگین دما در تابستان و زمستان نسبت به سایر دشت های منطقه کمتر است. دودَن با داشتن یک غاری عمودی به عمق 160 متر و همچنین جنگل های بی نظیر، به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری این منطقه محسوب می شود. دشت سوباتان به واسطه داشتن چنین ارزش هایی، میزبان تیم های داخلی و خارجی متعدد گردشگری برای کوه پیمایی و غارنوردی می باشد.

• دشت بویوک چاودار

شما در این دشت می توانید: کوهنوردی، اسکی، اسنوبرد، پیاده روی، کراس و پاراگلایدر، انجام بدهید؛ همچنین در هتل های موجود در منطقه امکان نیز اقامت وجود دارد.

• دشت گون دالان

دشت گون دالان که در مقایسه با سایر دشت های همجوار دارای میانگین دمایی کمتری در زمستان و تابستان می باشد، منطقه ای منتخب برای کشاورزی اورگانیک به شمار می رود. این دشت برای کوهنوردی، پیاده روی و کراس، مناسب بوده و در دامنه های جنوبی آن اسنوبرد و در دامنه های غربی نیز پاراگلایدر قابل انجام است. علاوه بر آن، توسط جاده آسفالتی که از دشت عبور می کند می توانید به مرکز اسکی و ورزش های زمستانی دشت بزرگ چادار نیز دسترسی داشته باشید.

• بازار شنبه اودمیش

مهم ترین بازار حوضه مندرس کوچک، شنبه بازار اودمیش می باشد. 1100 تولید کننده و 850 اصناف هر هفته شنبه ها در خیابان های اودمیش محصولات طبیعی، ارزان و تازه با تنوع مختلف را به فروش می رسانند. این بازار به عنوان بزرگترین بازار روباز ترکیه از بخش هایی نظیر: هنرهای دستی زنان، تولیدکنندگان پنیر و بازار محصولات، تشکیل شده است. لازم به ذکر است کلیه محصولات فروخته شده، طبیعی و اورگانیک می باشند.

• بیرگی
  • در راه امام بیرگیو

بیرگی پایتخت خاندان آیدین اوغلو و دارای فرهنگ غنی و محیط جغرافیایی چشمگیر می باشد و در دامنه های جنوبی بوزداغ و 9 کیلومتری اودمیش واقه شده است. این بخش، مرکز گردشگریِ فرهنگی و مذهبی استان و حومه آن به شمار می رود. بیرگی با پیشینه تاریخی 5000 ساله خود، دوره های اواخر مس سنگی و عصر برنز را گذرانده و تحت حکومت های لیدیا، پارس، پادشاهی برگاما، روم و بیزانس نیز واقع شده است. این بخش به ترتیب با نام های: دیئوشیئرون، پیرگیون و کریستوپلیس، خوانده می شده و علاوه بر خاندان آیدین اوغلو، تمدن های سلجوقی و عثمانی هم هویت تاریخی و فرهنگی بیرگی را شکل داده اند. دانشمندان جهانی مطرح بسیاری نیز در بیرگی پرورش یافته اند: نخستین دریانوردان ترک قاضی عومور بی پسر محمد آیدین اوغلو، جلال الدین حضر ال آیدینی (حاجی پاشا)، نخستین پزشک مسلمان ترک آناتولی و محمد اِفِندی امام بیرگیوی محقق و پژوهشگر برجسته اسلامی تنها چند تن از این افراد هستند که مقبره آن ها اکنون در بیرگی وجود دارد.

در بیرگی 11 عدد سازه (حمام، مکتب و مساجد)، به عنوان دارایی هایِ فرهنگیِ ثبت شده به همراه 10 عدد از نمونه معماری های مدنی نیز در آن وجود دارد. این بخش از عصرهای باستانی به بعد و به خاطر واقع شدن در مسیر جاده ابریشم، مرکز مهمی برای تولید ابریشم بوده است. طبق گفته اولیا چلبی در قرن هفدهم، از بیرگی به کلیه شهرها ابریشم فرستاده می شده و در مدت زمان کوتاهی، تولید ابریشم در کل منطقه آغاز شده است. امروزه این منطقه با کارگاه های بافندگی ابریشم، مرکز هنرهای دستی سنتی محسوب می شود.

در سال 2012 بیرگی در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو قرار گرفت و این فعالیت ها در منطقه برای ثبت در فهرست دائمی در حال ادامه می باشند. هر ساله گردشگران مختلفی از این منطقه بازدید می کنند.

• عمارت چاکیر آقا

عمارت چاکیر آقا با معماری منحصر به منطقه اژه که تا امروز توانسته حفظ شود، ساخت آن در سال 1761 از طرف شریف علی آقا آغاز شده است. اما سبک لوکس، رنگی و تزئینی آن در نیمه نخست قرن 19 ام ساخته شده است. این عمارت با المان های چوبی و پانارومای خود، بسیار جلب توجه می کند؛ کلیه این تزئینات تا به امروز بدون تخریب حفظ شده اند. این عمارت امروزه به عنوان موزه در حال بهره برداری می باشد.

• مسجد آیدین اوغلو محمد بِی

این مسجد در سال 1312 از طرف محمد بی ساخته و منبر چوبی آن با کنده کاری انجام شده، از بهترین نمونه های هنر چوبی سلجوقیان به حساب می آید.

• مقبره آیدن اوغولاری

این مقبره در پی مرگ محمد بی در سال 1334 ساخته که در ادامه، پسرانش نیز آنجا دفن شده اند. شکل مقبره مربع و دارای گنبدی شش ضلعی می باشد.

• مقبره سلطان شاه

این مقبره در سال 1310 و پس از مرگ خانزاده خاتون، خواهر آیدین اوغلو محمد بی که با نام «سلطان شاه» خوانده می شد، ساخته شد. این سازه شش ضلعی و از سنگ آهک با گنبدی پوشیده شده از آجری می باشد.

• مسجد مناره گودوک

مسجد مناره گودوک که جزو نادر سازه های باقی مانده از دوران خاندان آیدین اوغولاری می باشد، در نیمه دوم قرن 14 و به شکل مربع از جنس آجر می باشد.

• مکتب عطاالله اِفنَدی (مکتب امام بیرگیوی)

• یدنآ

 

این مکتب از طرف معلم سلطان سلیم دوم، عطا الله بیرگیوی قبل از سال 1570 ساخته شده است.

• حمام عثمانی

همانطور که از طرح ساخت این حمام برمی آید، ساخت آن مربوط به قرن 15. ام و دوره عثمانی می باشد. قسمت رختکن این حمام در گذشته ای نزدیک حذف و به جای آن مغازه ساخته شده است.

• مسجد درویش آقا

این مسجد در سال 1663 از طرف درویش آقا و از جنس قلوه سنگ به شکل مربع ساخته شده و دارای 1 مناره در سمت راست ورودی می باشد.

• مکتب حدیث درویش آقا (مکتب چوکور)

این مکتب که بین مردم با نام مکتب چوکور شناخته می شود، از طرف درویش آقا بین سال های 1658-1657، از سنگریزه ساخته شده و دارای حیاطی روباز می باشد. این سازه دارای چاه آبی در حیاط بوده و در ضلع غربیِ بخش جنوبی دارای درس خانه، مسجد و در و پنجره می باشد. روی درس خانه و کلاس ها با گنبد هایی پوشیده شده است.

• حمام شیخ محی الدین

حمام شیخ محی الدین متعلق به قرن 15، ساخته شده از قلوه سنگ ها با فضاهای پوشیده شده توسط گنبد ها و حجره هایی می باشد که در یک فضایی مربعی شکل، ساخته شده اند. هر چند در برخی منابع نام، آن حمام «درویش آقا» و در برخی دیگر نیز «شیخ محی الدین» می باشد، اما در بین مردم با نام «حمام چوکور» خوانده می شود.

• مسجد کارا اوغلو

این مسجد که در سال 1782 و از طرف مصطفی کارا اوغلو اِفَندی ساخته شده، از جنس سنگ و به شکل مربع می باشد که دو گنبد نصفه در مرکز آن جای دارد؛ در حیاط مسجد نیز یک چشمه طاقدار و آرامگاهی متعلق به خانواده کارا اوغلو وجود دارد.

• برج مراقبت (برج پانکودوز/کوپ اوچورانلار)

این برج که سازه ای ده ضلعی بر روی پایه ای دایره ای شکل و متعلق به قرون وسطی است، تخمین زده می شود همان پیرگیون می باشد که نامش را به بیرگی تغییر داده است. این ساختمان بین مردم با نام برج «کوپ اوچورانلار» شناخته شده و بین سال های 1998-1997 یک طبقه دیگر به آن اضافه و با سقفی آجری پوشیده شده است.

• مکتب سبیان (مسجد ساری بربر)

هنگام بررسی ویژگی های معماری این سازه که بین مردم با نام مسجد «ساری بربر» شناخته می شود، معلوم می سازد ساخت آن مربوط به اواخر دوره عثمانی بوده که یک مکتب ابتدایی نیز در آن زمان محسوب می شده؛ طرح این مسجد مربعی و از جنس سنگریزه می باشد. سقف طبقه زیرزمین که از طریق پله های چوبی قابل دسترسی می باشد که با ملاتی ضخیم از گرد آجر، ساخته شده است. متمایل بودن آن به سمت مکعب دفن شده در زمین، حاکی از این است که طبقه زیرزمین به عنوان انبار روغن زیتون به کار می رفته است. تخمین زده می شود در نمای غربی و جنوبی بازسازی شده این سازه، کرکره هایی وجود داشته است.

• کوجا چشمه

کوجا چشمه از سوی حاجی علی آقا اِسِّید بین سال های 1808-1807 ساخته شده که گوشه های آجری آن رو به پایین می باشد. لوله های آب نیز که از جنس خاک پخته شده ساخته شده اند، در داخل دیواره چشمه قرار دارند.

• حمام ساسالی

هنگام مقایسه ساختار این حمام با انوع مشابه که در آن بخش های گرم خانه، اتاق سرد و رختکن یکسانند، می توان گفت ساخت آن مربوط به قرن 5. ام می باشد. بر اساس روایتی، زمانی که 40 دختر در حمام بودند، آنها دچار سیل می شوند و از این رو نام این حمام در بین مردم به «حمام کرک کیزلاز» (کرک به معنی 40)، شهرت یافته است.

• برج میزان

برج میزانِ آبِ که از دوره عثمانی بجا مانده، یک سازه مهندسی است که با عبور از برخی قنات، آشامیدنی را از چشمه های بوزداغ با لوله هایی از جنس خاک پخته شده، به بیرگی و اطراف آن می رساند. این سازه سنگی حاکی از آن است که بیرگی شهری توسعه یافته در طول تاریخ بوده است.

• چشمه حفصه خاتون

این چشمه از طرف حفصه خاتون، همسر ییلدیریم بایزید، پادشاه عثمانی ساخته شده است. جنس آن سنگ و سنگ آهک بوده و از 3 قوس دایره ای شکلِ تو در تو تشکیل یافته است. این چشمه همچنین با اسم «تاش بازار» که نام منطقه ای در آن اطراف است، نیز خوانده می شود.

• خانه فرهنگ و محیط زیست

این سازه، کتابخانه تخریب شدهء مکتب حاجی عثمان یا اتاق مدیر می باشد که در دوران جمهوریت به عنوان مکتب مردم، اتاق سلامت، پست، کتابخانه، قهوه خانه و باشگاه ورزشی، نیز به کار رفته است. این سازه تخریب شده، بعدها از طرف بنیاد چِکول خریداری و در سال 2003 به عنوان خانه فرهنگ و محیط زیست بیرگی بازسازی و به کار گرفته شد. مرکز تحقیقات کوچوک مندرس نیز در این مکان فعالیت می کند.

• چشمه آک مسجد دده (اِلیف)

در زمان تاسیس خاندان آیدین اوغلو، آک مسجد دده (اِلیف دده)، که نام یکی از دراویش اهل خراسان و سا کن این منطقه بوده، بر روی این چشمه گذاشته و قبر وی در محوطه جلویی چشمه جای می گیرد.

• چشمه چارشی

این چشمه در سال 1952 و پس از سیل سال 1939، در محل بازار جدید ساخته شد. مخزن آب این چشمه مربعی شکل و در هر چهار ضلع آن چشمه ها و فرورفتگی هایی وجود دارد. در ساخت آن از کاشی های کوتاهیا (نام شهری در ترکیه)، استفاده شده است.

• چشمه دِمیر بابا

این چشمه به یاد دمیر بابا از دراویش اهل خراسان که هنگام تاسیس خاندان آیدین اوغلی به این منطقه آمده، ساخته شده است.

• عمارت کریم آقا

عمارت کریم آقا که نمونه ای از سازه های مربوط به زمان ساخت خود و مطابق با معماری ترک است، احتمال می رود در قرن 18 یا 19 ساخته شده باشد. طبقه همکف این عمارت از خاک رس و سنگ آهک و طبقه فوقانی آن رو به کوچه باز می شود. طبقه فوقانی نیز از اتاق هایی که به سمت حیاط باز می شوند، تشکیل شده است.

• مکتب قلعه

هر چند احداث مکتب در بیرگی از سوی عزیزه خاتون دختر قاضی اومور بی و آیدین اوغلو محمد بی در اسناد مشخص شده است، اما برخی پژوهشگران با در نظر قرار دادن ویژگی های تاریخ ساخت آن را به قرن 16 یا 17 می دهند. این سازه دارای حیاط روباز و L شکل بوده و به دلیل بازسازی، قسمتی از آن شکل دقیق و مشخصی ندارد. سازنده این مکتب که جنس آن از سنگ آهک است، دقیقا مشخص نیست.

• قبرستان امام بیرگیوی

این قبرستان که در بین مردم با نام «قبرستان بوکَن» شناخته می شود، از دوران عثمانی به جا مانده است. پس از دفن محمد افندی که در بیرگی معلمی می کرده، نام قبرستان به نام او تغییر داده شد و افرادی که در دوره عثمانی مسئولیت های مهمی داشتند نیز در این جا دفن شده اند.

• عمارت صندوق اوغلی

طبق بررسی پژوهشگران، ساخت عمارت صندوق اوغلی مربوط به نیمه نخست قرن 19 می باشد. در دیوارهای طبقه فوقانی این عمارت 2 طبقه ای، منظره خیالی استانبول و گل هایی در گلدان به تصویر کشیده شده اند. امرزوه این عمارت متعلق به خاندان آیدین اوغلو و در اختیار به شهرداری است و یک نمونه رنگین و زیبا از معماری ترک به شمار می رود.