پاسپورت به عنوان مدرکی تعریف می شود که توسط مقامات قانونی ذی صلاح صادر شده و به دارندگانش اجازه عبور از مرزهای ملی کشوری به کشوری دیگر را می دهد. طبق ماد 12 قانون شماره 5682، 5 نوع پاسپورت از طرف دولت ترکیه صادر می شود که عبارتند: عمومی، دیپلماتیک، دارای مهر ویژه، دارای مهر خدمات و مهر شده ویژه اتباع خارجی.

پاسپورت های ویژه اتباع خارجی در ترکیه

پاسپورت مهر شده ویژه اتباع خارجی، نوعی پاسپورت می باشد که در 60 صفحه و جلد سرمه ای رنگ و در ابعاد مشابه با پاسپورت های معمولی، صادر می شود. این نوع پاسپورت که به افرادِ واجد شرایطِ ذکر شده در قانون و طبق دستورالعمل های وزارت امور خارجه، در استان ها توسط فرمانداری ها و در خارج از کشور به درخواست یا تایید وزارت کشور، بر اساس دستورالعمل های وزارت امور خارجه توسط دفاتر نمایندگی خارجی صادر می شود. این پاسپورت برای اتباع خارجی، طبق ماده 18 قانون گذرنامه صادر و مفاد آن عبارتند از:

«افراد بدون تابعیت یا اشخاصی که به دلیل نداشتن وضعیت مشخص تابعیت از سوی وزارت کشور به لحاظ اقامت و سفر، عملا تحت عنوان افراد بدون تابعیت تعریف و مراحل قانونی مرتبط با این تعریف، در خصوص آنها اجرا می گردد؛ لذا، در صورت لزوم و طبق تصمیمات اخذ شده توسط وزارت کشور، پاسپورتی به آنها داده می شود که دارای مهر «ویژه اتباع خارجی» می باشد. این پاسپورت هیچ اعتباری به لحاظ داشتن تابعیت ترکیه ای، هیچگونه حقوق یا منافعی را برای فرد موردنظر، به همراه نخواهد داشت.»

انواع پاسپورت های مهر شده ويژه اتباع خارجی

1. پاسپورت های معتبر فقط برای یک بار ورود یا خروج به ترکیه

اعتبار این پاسپورت ها درصورتیکه برای ورود به ترکیه صادر شده باشند، در همان هنگام ورود و در صورتی که برای خروج از ترکیه صادر شده باشند، هنگام خروج از کشور صادر شده باشند، همراه با موارد لازم، در بخش توضیحات درج می گردد که پس از آن نیز، از درجه اعتبار ساقط می گردد. لذا، برای دارندگان این نوع پاسپورت ها از تاریخ صدور، طی یک ماه، مشروط به ترک کشوری که در آن حضور دارند، استفاده از آن اجباری و در غیر این صورت باید پاسپورت خود را تمدید نمایند. پاسپورت هایی که تنها برای یک بار ورود یا خروج از ترکیه معتبر هستند، اگر دو ماه از تاریخ انقضای آن گذشته باشد، روند تمدید آنها به تصمیم وزارت کشور بستگی دارد.

2. پاسپورت های معتبر فقط برای یک بار ورود و خروج به ترکیه

این نوع پاسپورت به تشخیص وزارت کشور و صرفا برای مدت مشخص: 3 یا 6 ماهه و نیز 1 یا 2 ساله، صادر می شود.

شرایط دریافت پاسپورت های مهر شده ويژه اتباع خارجی

هر دو نوع پاسپورت های مهرشده ویژه اتباع خارجی، طبق دستورالعمل های صادر شده توسط وزارت امور خارجه و توسط مقامات کنسولی جمهوری ترکیه و بنا به درخواست یا تایید وزارت کشور در سایر کشورها، صادر می شود. دختران یا پسران زیر سن قانونی و بدون شغل که دارای موقعیت یکسانی از نظر تابعیت با دارنده پاسپورت هستند، امکان ثبتِ نام آنها به عنوان همراه در قسمت مربوطه مجاز می باشد. برای همسر فرد متقاضی این نوع پاسپورت ها نیز همان شخص که وضعیت تابعیت مشابهی دارد، می بایست همان رویه را انجام دهد؛ اما کسانی که نامشان در پاسپورت به عنوان همراه قید شده، نمی توانند به تنهایی بدون صاحب پاسپورت مسافرت کنند که در رابطه با همسر شخص نیز، صدق می کند. از سویی دیگر، پدر یا مادرِ کودکِ خارجیِ متولد شده در ترکیه، باید با مراجعه به اداره جمعیت، گواهی تولد «مَرنیس (Mernis)» دریافت و به نام خودِ کودک برایش پاسپورت شخصی گرفته یا به عنوان همراه، به پاسپورت والدین اضافه شود؛ این امر می بایست حداکثر تا 90 روز و با مراجعه والدین یا نمایندگان قانونیِ کودک به مقامات امنیتی، صورت گرفته و مجوز اقامت دریافت شود.

تعهدات مرتبط با دارندگان پاسپورت های ویژه اتباع خارجی

• هنگام تحویل پاسپورت، آن را کنترل و در صورت وجود اشتباه در اطلاعات شناسایی، پاسپورت را بازگردانید.
• استفاده و حفظ مناسب از پاسپورت
• در صورت گم شدن یا به سرقت رفتن پاسپورت، باید موضوع به مراکزی که درخواست اولیه ارائه شده، گزارش شود؛ در خارج از کشور نیز شخصا باید به کنسولگری مراجعه اطلاع داده شود.

صدور ویزا

لازم به ذکر است، هنگام ورود به ترکیه برای اتباع خارجی واجد شرایط، شرط ویزا وجود ندارد. یعنی افرادی که پاسپورت آنها طبق تاریخ 1950.07.15 ماده 18 قانون شماره 5682 صادر و پاسپورت مهر شده دارای اعتبار و ويژه اتباع خارجی هستند، هنگام ورود به ترکیه شرط ویزا ندارد.