مراسم تشییع در ترکیه

زمانی که فردی می میرد، اطرافیان برای مقابله با این غم بزرگ، عزاداری می کنند. در فرهنگ های مختلف، نحوه عزاداری متفاوت است و اهالی ترکیه نیز اعتقادات خاصی برای عزاداری و برگزاری مراسم تشییع در ترکیه دارند. در این مقاله با روش برگزاری مراسم خاکسپاری و اعتقادات و خرافات مردم ترکیه در رابطه با مرگ و تدفین، بیشتر آشنا خواهید شد، با ما همراه باشید.

قبل از مراسم تشییع در ترکیه

مرگ، پدیده ای است که همه انسان ها و جاندارها، دیر یا زود با آن مواجه خواهند شد و انسان ها، طی آداب و رسومی، فرد مرده را در این سفر ابدی، همراهی و بدرقه می کنند. در فرهنگ های مختلف، نحوه این بدرقه متفاوت است و مردم ترکیه نیز، قبل و بعد از تشییع، رسم و رسوم خاصی دارند.

در کشور ترکیه، فرد متوفی را پس از مرگ، در کوتاه ترین زمان به خانه شخصی اش منتقل می کنند و جنازه را تا یک روز در خانه نگهداری می کنند. دلیل نگهداری متوفی در منزل این است که تمام بستگانی که در شهرهای دور و نزدیک زندگی می کنند، پیش از برگزاری مراسم خاکسپاری، خود را به خانه شخصی وی برسانند و در عین حال،  متوقی یک بار دیگر شب را کنار خانواده خود سپری کند تا فردا به آرامگاه منتقل شود.

رسم عزادارای در ترکیه، تقریبا شبیه به سایر کشورهای خاورمیانه است. در مدت زمانی که متوفی در خانه است، بستگان وی در کنار جنازه اش با صدای بلند گریه می کنند. گریه با صدای بلند، نشان دهنده میزان محبوبیت و علاقه اطرافیان به فرد متوفی است.

متوفی را روی تخت قرار می دهند و پاهایش به سمت قبله دراز می کنند و سپس روی جسد یک چاقو قرار داده می شود (در برخی از شهرها روی جسد سنگ و آب نیز قرار می ‌دهند). در این حین، دهان و پاهای متوفی بسته می ‌شود و در صورتی که چشمان متوفی باز باشد، چشمان او را می بندند.

 بستگان به صورت دایره ‌وار دور جنازه می ‌نشینند و به نوبت در کنار جنازه گریه می ‌کنند. در صورت تمایل، برخی از نزدیکان چهره فرد متوفی را باز می کنند و برای آخرین بار چهره او را می بینند. 

در مراسم تشییع در ترکیه، این رسم وجود دارد که بستگان و همسایگان نیز همراه با خانواده متوفی، در تمامی مراحل عزاداری و خاکسپاری همراهی می کنند تا علاوه بر کمک به خانواده متوفی در شرایط سخت، همدلی و همراهی خود را نیز نشان دهند.

مراسم خاکسپاری در ترکیه

بعد از اینکه متوفی یک شب را خانه شخصی خود سپری کرد، جنازه برای خاکسپاری آماده می شود. چند ساعت پیش از دفن، فرد را غسل می دهند (اگر متوفی زن باشد، زنان باید این کار را انجام دهند). بعد از غسل، چانه‌ فرد متوفی بسته شده و پاها، زانوها و دستان وی به صورت صاف و مرتب قرار داده می شود.

در مرحله بعدی جنازه را کفن کرده، او را درون تابوت قرار می دهد و برای مشخص کردن جنسیت و جایگاه اجتماعی وی، لباس ‌های او را روی تابوت قرار می دهند. جنازه معمولاً بعد از نماز ظهر دفن می شود و قبل از دفن برای او نماز میت می خوانند. در مراسم تشییع در ترکیه، پس از نماز، تابوت را روی شانه‌ ها قرار می دهند و او  را برای دفن به قبرستان منقل می کنند.

متوفی در حضور خانواده، بستگان، دوستان و تعدادی روحانی دینی به خاک سپرده می ‌شود و نزدیک ترین افراد به متوفی، جنازه را در قبر قرار داده و به نوبت روی او خاک می ‌ریزند.

پس از دفن، به شرکت‌ کنندگان در مراسم شکلات یا آب ‌نبات می دهند و نزدیک ترین افراد به فرد متوفی، تا یک ساعت در کنار قبر می مانند تا دعا و قرآن بخوانند. به این ترتیب مراسم دفن به پایان می ‌رسد و مرده راهی خانه ابدی اش می شود.

اعتقادات و خرافات مردم ترکیه در رابطه با مرگ

تمامی مردمان دنیا، باورهایی دارند که معمولا در ورای این باورها، داستان های کهن و اعتقاداتی نهفته است که برخی از آنها حالات خرافه گونه دارند. در برخی از شهرهای ترکیه نیز، چنین خرافات و اعتقاداتی وجود دارد و مردم ترکیه قبل و بعد از مراسم تشییع در ترکیه، این اعمال را انجام می دهند. در زیر با برخی از این اعتقادات و خرافات آشنا می شوید:

• طبق اعتقادات و خرافات مردم ترکیه، تا یک هفته در خانه فرد متوفی غذایی پخته نمی ‌شود و معمولاً همسایگان و آشنایان، برای آنها غذا می پزند.
• ترکیه ای ها معتقد هستند که اگر فرد با چشمان باز فوت کرده باشد، به این معناست که وی در حسرت دیدار یکی از نزدیکانش بوده است.
• در برخی از شهرهای ترکیه، اگر فرد متوفی جوان، مجرد و یا نامزد باشد، پس از غسل روی دست‌ های او حنا می گذارند.
• در منطقه ینی ‌شاربادملی Yenişarbademli ، (شهرستانی کوچک در استان اسپارتا ترکیه)، آب ‌هایی که برای غسل استفاده شده را بیرون می ریزند و ظرف هایی که درون آنها آب وجود دارد را وارونه قرار می دهند، چراکه معتقدند عزرائیل شمشیر خون آلود خود را در این آب شسته است.
• در برخی از شهرهای ترکیه، اگر متوفی تازه‌ عروس، دختری جوان یا زن باشد، پارچه ‌هایی به رنگ قرمز و بنفش واگر مرد باشد، پرچم ترکیه و پارچه سبز روی تابوت قرار می دهند.
• در سنیرکنت Senirkent ، (شهری در استان اسپارتا ترکیه)، قبل از کفن کردن روی جنازه موادی مانند حنا، گلاب، میخک، نعناع خشک و یا سیاه ‌دانه می ریزند و در همین منطقه، به افرادی که در محل غسل ایستاده اند، دستمال یا جوراب می دهند.
• در گونن) Gönen شهری در استان بالیکسیر ترکیه)، اگر متوفی جوان باشد، تابوت او را با فرش می پوشانند. پس از مراسم تشییع، فرش‌ به مساجد اهدا می شود و به افرادی که جنازه را غسل داده اند، پول و لباس می دهند.
• در ینی‌کوی) Yeniköy محله‌ای در منطقه ساری ‌یر استانبول(، دندان مصنوعی متوفی را، همراه با او دفن می کتند. همچنین در این منطقه برای متوفی های تازه عروس و یا تازه داماد، یک کوزه آب در قبر قرار می دهند و وقتی همسر فرد فوت ‌شده ازدواج می‌کند، به سر قبر می ‌روند و کوزه را می‌ شکنند.
• در آتابی Atabey (شهری در استان اسپارتا در ترکیه)، پس از دفن، روی قبر آب ریخته و یک کوزه آب شکسته روی آن می گذارند. همچنین اهالی آتابی معتقدند که اگر گیاهی در کنار قبر متوفی بکارند، باید همیشه آن را آب بدهند تا زرد و خشک نشود، چراکه خشک شدن گیاه باعث عذاب قبر فرد متوفی می شود.

علت گذاشتن چاقو روی مرده در ترکیه

ترکیه ای ها رسم دارند که روی فرد مرده چاقو بگذارند و برای این کار یک دلیل عجیب و غریب دارند. آنها معتقدند که برای جلوگیری از آمدن شیطان به سراغ جنازه و جلوگیری از باد کردن جسد، باید روی او چاقو یا ساطور قرار دهند.

 رسم عزاداری در ترکیه

بعد از برگزاری مراسم تشییع در ترکیه، تا سه روز بعد از آن، مراسم عزاداری در خانه فرد متوفی برگزار می شود و در روستاها این مدت زمان طولانی تر است. همسایگان، دوستان و آشنایان به صورت دسته جمعی برای تسلیت به خانه فرد متوفی می آیند، در خانه صوت قرآن پخش می شود و افراد حاضر در جمع برای مرده فاتحه می خوانند.  

زمانی که مردم خانه فرد متوفی را ترک می کنند، جملاتی مانند «خداوند رحمت کند»، «خداوند دیگر غم ندهد» و «تسلیت می‌گویم» را به صاحبین عزا می گویند و در طول مراسم، در مورد خوبی‌ های فرد مرده صحبت می کنند.

مردم ترکیه صحبت درباره موضوعات روزمره را توهین تلقی کرده و در چنین مراسماتی از صحبت های غیرضروری پرهیز می کنند، آنها با همدلی، صاحبین عزا را به صبوری و بردباری تشویق می کنند.

پس از سه روز عزاداری، نزدیکان و بستگان به همراه یک آرایشگر به خانه فرد متوفی می روند تا ریش مردان خانه را اصلاح کند. زنان نیز  لباس های فرد مرده را می شویند و به اعضای خانه کمک می کنند تا حمام کرده و به نظافت شخصی خود برسند. هدف از این کارها، کاستن از غم و اندوه نزدیکان متوفی است تا هرچه سریع تر به زندگی عادی بازگشته و کارهای روزمره خود را از سر بگیرند.