تایماز گلزار تاثیری که شیوع کووید-19 روی تمام کشورهای جهان گذاشته، امروزه باعث شده تقریبا الگوی زندگی فردی و اجتماعی در هر زمینه ای تغییر کند. از جمله این مواردی، می توان به تغییر در الگوهای شهری و طراحی های مربوط به آن اشاره داشت که موجب شده این تغییرات، به بخش های مختلف زندگی نیز،اعمال گردد.
بر اساس آنچه «خبرگزاری دوغان (Doğan News Agency)» منتشر کرده، شیوع ویروس کرونا نیاز به طراحی مجدد زندگی اجتماعی، مسکن و ساخت و سازها بناها را موجب شده است. این امر موجب شده تا نظریه ها و مدل های جدیدی که با هدف آرایش پایدار و سکونتگاه های شهری انسان مدارِ ساخته شده اند، موجب تحقق معماری انسان محورتری برای زندگی اجتماعی در جهان پس از همه گیری شوند.
«دکتر آیکوت کارامان (Dr. Aykut Karaman)» مدرس گروه معماری FENS دانشگاه آلتینباش (Altinbaş University)، در این رابطه معتقد است «مدل شهر 15 دقیقه ای» که توسط «پروفسور کارلوس مورنو (Ph. Carlos Moreno)» از دانشگاه سوربن (Sorbonne University)، پاریس پیشنهاد شده، رویکرد جدیدی برای بازسازی زندگی مکانی و اجتماعی شهر ایجاد کرده است.
توجه به این مدل زندگی، این امکان را به مردم شهر می دهد تا ظرف 15 دقیقه امکان دسترسی به نیازهای اساسی خود مانند: خانه، محل کار، اماکنی برای تعامل اجتماعی و مراکز فرهنگی را داشته و زندگی شهری پایدار و راحتی برای مردم فراهم شود؛ طبق گفته دکتر «کارامان» فعالیت های مربوط به این امر توسط شهرداری پاریس آغاز و اولین نمونه ها به این مفهوم، در اوایل قرن بیستم در لندن با مدل «شهر سرسبز» و در آمریكا با شهرک «رادبرن (Radburn)» به كار رفته است.
اساس قرار داده شدن رویکرد محله ای
دکتر «کارامان» در این باره اظهار داشت: “این سکونتگاه ها که فاصله آنها با امکانات شهری مورد نیاز در مسافت 15 دقیقه ای بصورت پیاده می باشد، اولین نمونه های موفقی هستند که شامل موارد زیر می باشند: در آنها به طبیعت و محیط زیست احترام گذاشته شده، عابر پیاده محور هستند، با مناطق سبز ادغام شده اند و به عنوان مرجعی برای نیازهای امروزی، در نظر گرفته می شوند که این رویکردها را می توان به راحتی در شهرک های جدید حومه ای اجرا کرد. با این حال، برای آنکه اجرای چنین مواردی در بافت شهری ساخته شده، قابل اجرا باشد لازم است با یک مطالعه برنامه ریزی شده، دقیق و تجزیه و تحلیل بافت شهری موجود، مواردی چون: فضای باز، فضاهای سبز، مسیرهای حمل و نقل و شهری، امکانات محله را بر اساس احتمالات از پیش طراحی شده آزمایش کنیم.
بر اساس آنچه تاکنون گفته شد، مطالعات انجام و اجرا شده در رابطه با طراحی شهر، باید بر اساس پدیده محله گرایی (فرهنگ همسایه)، شکل بگیرد. باید محله هایی که همه امکانات را در خود جای داده اند، تعیین و امکانات مورد نیاز، فاصله های اصلی و همه موارد احتمالی در نظر گرفته شود. لذا، ابتدا باید مناطق فعال در محله ها مشخص شوند و پس از آن، این موضوع در خصوص: مناطق مسکونی، مدرسه، مراکز بهداشت، خرید، فعالیت های اجتماعی، تفریحی و استراحتی با مسافت کاهش یافته 15 دقیقه ای، اجرا و در دسترس باشند.”
امکان اجرای آزمایشی این مدل
«دکتر کارامان» با بیان این که شیوع اپیدمی موجب شده تا محتوای نظری، زبان فنی برنامه ریزی و طراحی شهری تغییر یابد، افزود: “تحت شرایط اپیدمی می توان در واحدهای مسکونی و محیط نزدیک اطراف آن، اقداماتی از قبیل استریل کردن بخش های داخلی اماکن مسکونی و مطالعات مکانی برای استفاده محافظت شده در سطح محله های مخصوصِ تحت پوشش شهرداری ها را به صورت آزمایشی آغاز و روند عملی شدن را می توان در یک منطقه آزمایشی انتخاب شده تحقق بخشید.
این بیماری و در کنار آن مشکل دسترسی به نیازهای اساسی شهری در شهرهای بزرگ، منجر به زندگی مردم در خانه های حیاط دار، یک یا دو طبقه، مجتمع های مسکونی واقع در فضای سبز در مقابل یا پشت منازل؛ همچنین، این امر موجب مهاجرت از شهرهای بزرگ به مناطق روستایی و سکونتگاه های ساحلی گشته است. این جابجایی های جمعیتی باید به روشی کنترل و برنامه ریزی شده انجام شود. چراکه جابجایی های بدون برنامه ریزی می تواند باعث صدمه به طبیعت شود. جنبش های مهاجرتی می توانند باعث تفکیک اجتماعی و مکانی، دسته بندی اجتماعی و تناقضات شوند
مفهوم شهر 15 دقیقه ای، می تواند برای راه اندازی پروژه های نوسازی بافت شهری همراه با پدیده محله گرایی را به عنوان مرجعی در شکل گیری مبانی نظری به کار رود. شهرها، نیاز به سیاست های جدید، روش ها و چشم اندازهای نوین درخصوص برنامه ریزی شهرها در مقیاس جهانی، ملی، منطقه ای و محلی داشته و این نیاز به طور عمیق تری در دوره اپیدمی احساس می شود. درنتیجه، باید توسعه شهرها را به عنوان یک پدیده پایدار و اجتماعی طبق برنامه ریزی و طراحی هدایت کنیم تا همه بتوانند از تمامی فرصت ها، تنوع فرهنگی، اکولوژیکی، محیط زندگی، ایجاد و شکل گیری محیطی که در آن زندگی می کنند، بهره مند شده و سطح و توسعه ایده ها و مدل های جدید برای یک زندگی پایدار شهری را ایجاد کنند.”
